Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар

1. 
   Мектепке дейінгі арнайы мекемелерде логопедиялық жұмысты ұйымдастыру.
   
2. 
   Логопедтік пункттің қызметін ұйымдастыру тәртібі.
   
3. 
   Балалар емханасы жағдайында логопедиялық жұмысты ұйымдастыру
   
4. 
   Көмекші мектепте логопедтің жұмысын ұйымдастыру
   
5. 
   Логопедтің мамандық қасиеттері
   
6. 
   Балалар церебральды сал ауруы(БЦСА) бар балаларға арналған мектепте логопедтің жұмысын ұйымдастыру
   
7. 
   Көру қабілеті зақымдалған балаларға арналған мектепте логопедтің жұмысын ұйымдастыру
   
8. 
   Cөйлеу мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған мектепте логопедтің жұмысын ұйымдастыру
   

1. Қазақстан республикасының Білім және ғылым министрлігінің «Арнайы білім беру мекемелерінің іс-әрекетін белгілейтін, нормативті құқықтық актілерді бекіту туралы» 3.09.2004ж. №712 бұйрығына қосымша.

2. Қазақстан Республикасында балаларға білім беру мекемелерінің әр түрлерінде логопедиялық жұмыстың ұйымдастырылуы және мазмұны. Ибатова Г.Б., Оразаева Г.С. Алматы, 2010.

V ТАРАУ
ӨЗІНДІК ЖҰМЫСҚА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
Бұл тарауда оқулықта қарастырылған тақырыптар бойынша студенттердің теориялық және практикалық білімдерін жүйелеуге, нақтылауға, бекітуге бағытталған өзіндік жұмысқа арналған тапсырмалар беріледі.
Сөйлеу тілінің қалыпты дамуы
1. Балалардың сөйлеу тілінің толық дамуына әсер ететін факторлар.

2. Сөйлеу функциясы туа біткен еместігін дәлелдеу.

3. Бала тілінің даму кезеңдеріне сипаттама беру.

4. Баланың уілдеуі мен былдырлауында әлеуметтік сипатының жоқтығын дәлелдеу.

5. Сөйлеу тілінің бұзылыстарын айқындау процесінде баланың жасын ескеру қажеттілігін негіздеу.

6. Балалардың дыбыстарды дұрыс айтуын қалыптастырудағы фонематикалық есту қабілетінің ролін көрсету.

7. Ерте диагностикалау мәселелерін тұжырымдау.

8. Сөйлеу әрекетін қалыптастырудағы қарым-қатынастың және оқытудың ролін көрсету.

9. Ерте және мектепке дейінгі жаста сөйлеу тілі бұзылыстарының алдын алу қажеттілігін негіздеу.

10. Ата-аналар, мұғалімдер, тәрбиешілер арасында логопедиялық білімнің насихаттау жұмыстарын ұйымдастырудың маңызды және қажетті екенін дәледеу.

1. 
   Жауаптардың дұрыс нұсқаларын іріктеу:
   

Сөйлеу тілі дамуының жас бойынша кезеңділіктері мәселелерімен айналысқан авторларды атаңдар:

1. 
   А. Р. Лурия 4) Л. В. Нейман
   
2. 
   Г. Л. Розенгард-Пупко 5) В. И. Бельтюков.
   
3. 
   А. Н. Гвоздев
   

Уілдеу пайда болатын уақыт:

1. 
   3-4 айда 4) 2-3 айда
   
2. 
   4-5 айда 5) 0-2 айда
   
3. 
   1-2 айда
   

Қалыпты жағдайда 5-6 айлығында балада пайда болады:

1) уілдеуі 4) сөз тіркестері

2) алғашқы сөздері 5) қатынастың вербальді құралдары

3) былдырлауы

4-тапсырма

Қалыпты жағдайда баланың алғышқы сөздері пайда болатын уақыт:

1. 
   2 жаста 4) 7-8 айда
   
2. 
   5-6 айда 5) 1 жаста
   
3. 
   6-7 айда
   

Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы қалыптаса бастайтын кез:

1. 
   3 жас басында 4) 6 жас басында
   
2. 
   4 жас басында 5) 7 жас басында
   
3. 
   5 жас басында
   

Сөйлеу тілінің қалыпты дамуында басқалардан кеш шығатын дыбыстардың тобы:

1) дауыстылар 4) ысқырық

2) ызыңдар 5) таңдайлық

3) сонорлар

7-тапсырма

Онтогенезде сонор дыбыстарының тобындағы басқалардан кеш шығатын дыбыс:

1) Л 4) Б

2) Н 5) Р

3) М

2. 
   №1, №2 «Дыбыстардың онтогенезде пайда болу уақыты» кестелерін толтыру:
   

1-кесте

2-кесте

1. И. П. Павловтың, А. Р. Лурияның және т.б. ілімдерін сипаттау. Сөйлеу тілінің табиғи-ғылымдылық негіздерімен, туындау механизмдерін ашудағы олардың ролі.

2. Сөйлеу аппаратының анықтамасын беру.

3. Сөйлеу тілінің орталық бөлімінің құрылымы мен рөлін сипаттау.

4. «Локализационисттер», «Антилокализационисттер» теориясын сипаттап, олардың негізсіздігін дәлелдеу. И. П. Павловтың «динамикалық» теориясы тарапынан сөйлеу аппаратының орталық бөлімінің функцияларын қарастыру.

5. Сөйлеу аппаратының шеткі бөлімінің құрылымы. Сөйлеу тілі мүшелерінің қызметін белгілеу (артикуляцияның белсенді және енжар мүшелері).

6. Физиологиялық және сөйлеу кезіндегі тыныс алу айырмашылықтарын белгілеу.

7. Дауыстың жасалу механизмін ашу. Дауыстың жасалу теориясына сипаттама (миоэластикалық, нейрохронаксикалық теориялар).

8. Артикуляция аппараты құрылымында болуы мүмкін ақаулықтарды атап, олардың сөйлеу тіліне тигізетін әсерін ашу.

9. Сөйлеу актісінде сөйлеу-қимыл және есту анализаторларының ролін ашу.

10. Сөйлеу тілі туа біткен функция еместігін дәлелдеу.

11. Сөйлеу әрекетінің қалыптасуындағы қарым-қатынас пен оқытудың ролін көрсету.

12. Сөйлеу тілінің функцияларын атау.

13. Сөйлеу тілінің қатынастық (коммуникативті) функциясын сипаттау.

14. Сөйлеу тілі мен ойлаудың өзара байланысын көрсету (Л. С. Выготский).
Тәжірибелік тапсырмалар

1. Кестелер (таблица) мен муляждарда Брока (моторлы), Вернике (сенсорлы) сөйлеу тілі орталықтарының орналасуын көрсету. Орталықтардың рөлін ашу.

2. Сөйлеу тілі дыбыстары артикуляцияларының профильдерін сызып, олардан артикуляция мүшелерін белгілеуге үйрету.

3. Тістенудің суреттері мен көшірме бейнесі бойынша ақаудың түрін белгілеу.

4. Жауаптардың дұрыс нұсқаларын іріктеу:
1-тапсырма

Сөйлеу аппаратының орталық бөлімінің құрылымы:

1. 
   Ми қыртысы, ми қыртысы асты, сопақша ми, сопақша ми ядролары, пирамидальды жолдар.
   
2. 
   Ми қыртысы, ми қыртысы асты, сопақша ми.
   
3. 
   Ми қыртысы, ми қыртысы асты, пирамидальды жолдар, дауыс жасалу бөлімі.
   
4. 
   Пирамидальды жолдар, ми қыртысы асты, сопақша ми.
   
5. 
   Ми қыртысы, ми қыртысы асты, артикуляция бөлімі.
   

Сөйлеу аппаратының шеткі бөлімінің құрылымы:

1. 
   тыныс алу бөлімі, дауыстың жасалу бөлімі,
   
2. 
   артикуляция бөлімі,
   
3. 
   тыныс алу бөлімі, дауыстың жасалу бөлімі, артикуляция бөлімі,
   
4. 
   дауыстың жасалу бөлімі, сопақша ми,
   
5. 
   пирамидальды жолдар.
   

Артикуляцияның белсенді мүшелерін ата:

1. 
   ерін, тіл, жұмсақ таңдай, астыңғы жақ сүйек,
   
2. 
   ерін, тіл, қатты таңдай,
   
3. 
   ерін, тіл, жұмсақ таңдай, тістер,
   
4. 
   тіл, жұмсақ таңдай, астыңғы жақ сүйек,
   
5. 
   тіл, жұмсақ таңдай, еріндер, жоғарғы жақ сүйек.
   

Сөйлеу кезіндегі тыныс алуға тән емес:

1. 
   дем шығаруда сөйлеу
   
2. 
   дем шығару тыныс алудан ұзағырақ
   
3. 
   тыныс алу қимылдары екі есе аз
   
4. 
   сөйлеу тыныс алуда жасалады
   
5. 
   тыныс алу ауыз арқылы жасалады
   

Мұрын мен ауыз қуысы арасындағы қалқанның аты:

1. 
   кеңірдек
   
2. 
   жұтқыншақ
   
3. 
   тіл
   
4. 
   таңдай
   
5. 
   трахея
   

Азу тістері тістенген жағдайдағы жоғарғы және төменгі жақ сүйектерінің қатынасы не?:

1. 
   тістену
   
2. 
   прогения
   
3. 
   прогнатия
   
4. 
   артикуляциялық аппарат
   
5. 
   артикуляция мүшелерінің қалпы
   

Жұмсақ таңдайдың құйрықшақтығы қалай аталады?:

1. 
   тіл
   
2. 
   қатты таңдай
   
3. 
   увуля
   
4. 
   тіл асты сіңірі
   
5. 
   кеңірдек
   

1. «Фонема» түсінігіне сипаттама бер.

2. Фонемелардың негізгі дифференциалды мағынасын ажырату белгілерін ата.

3. Дауыссыз дыбыстар жіктеліміне сипаттама бер:

• 
  дауыс перделерінің қатысы бойынша,
  
• 
  тіл арқасының ортасы қатысы бойынша,
  
• 
  жасалу орны бойынша,
  
• 
  жасалу тәсілі бойынша.
  

5. Дауысты дыбыстар жіктеліміне сипаттама бер.

6. Дауысты және дауыссыз дыбыстардың айырмашылықтарын ата.

7. Жуан және жіңішке дауыссыз дыбыстар артикуляциясындағы айырмашылықтарды атау.

8. Ұяң және қатаң дауыссыз дыбыстар артикуляциясындағы ұқсастық пен айырмашылықтарды атау.
Тәжірибелік тапсырма

1. 
   Таңдай пердесі жабық болатын екі дыбысты, артикуляциясында таңдай
   

2. 
   «С», «Ж» дыбыстарының артикуляциясын сызыңдар. Салыстырып
   

3. 
   «Ш», «Ж» дыбыстарының артикуляциясын сызыңдар.
   

анықтаңдар.

4. 
   Ойланып, талдаңдар.
   

пернелерінің қалпына көңіл бөліңдер, «РЬ» дыбысының

артикуляциясымен салыстырыңдар.

5. 
   «Л», «ЛЬ» дыбыстарының артикуляциясын сызыңдар. Артикуляциялық
   

6. 
   Ойланып табыңдар. «Ч», сосын «Щ» дыбысын атаңдар, тілдің қалпына
   

7. 
   Ойланып, талдап, жауап беріңдер.
   

Профильде сызып көрсетіңдер.

8. 
   Ойланып, талдап, жауап беріңдер.
   

мүшелердің жұмысына байланысты.

9. 
   Ойлан, тап.
   

Тілдің, жұмсақ таңдайдың, дауыс желбезегінің қалпына көңіл аударыңдар.

«Г», «Ғ» дыбысының артикуляциясынан айырмашылығы неде?

10. 
    Ойланып, қатесін тап.
    

11. 
    Ойланып, талдаңдар.
    

12. 
    Қай дыбыстың артикуляциясы: Ерін аздап дөңгеленіп, тіл «ожауға»
    

13. Ойланып, қатесін тап.

«Ж» дыбысын айтқанда ерін аздап дөңгеленіп алдыға қарай шығыңқы келеді, тіл «ожауға» ұқсап таңдайға көтеріледі, бірақ таңдайға тимейді, тілдің екі жақ бүйірі жоғары азу тістерге тиеді, жұмсақ таңдай жұтқыншақтың артқы қабырғасына тиіп тұрады, дауыс пернелері ашық, ауа жолы әлсіз, жылы.

14. 
    Қай дыбыстың артикуляциясы.
    

15. Жауаптардың дұрыс нұсқаларын ата:

Берілген сипаттама қай дыбысқа тән: дауыссыз, мұрын арқылы айтылады, жіңішке, тіл алды, жабысыңқы-өтпелі:

1. 
   ТЬ
   
2. 
   Д
   
3. 
   НЬ
   
4. 
   Л
   
5. 
   МЬ
   

Берілген сипаттама қай дыбысқа тән: дауыссыз, қатаң, ауыз арқылы, жуан, тіл алды, саңылаулы:

1. 
   Ш
   
2. 
   Л
   
3. 
   С
   
4. 
   Д
   
5. 
   Ф
   

Берілген сипаттама қай дыбысқа тән: дауыссыз, ұяң, ауыз арқылы, жіңішке, тіларты, жабысыңқы:

1. 
   НЬ
   
2. 
   Д
   
3. 
   Х
   
4. 
   ГЬ
   
5. 
   КЬ
   

Мына артикуляция қай дыбысқа тән?

- еріннің қалпы келесі дауысты дыбысқа байланысты,

- тіл жоғарғы альвеолға көтеріліп, дірілдейді;

- бүйір шеттері түп азуларға тиеді;

- дауыс пернесі қосылған, дірілдейді.

1. 
   Логопедиялық тексеру қағидаларын атап, сипаттама беру.
   
2. 
   Сөйлеу тілі бұзылыстарын талдаудағы жүйелілік, жанжақтылық қағидасының ролін көрсету.
   
3. 
   Логопедиялық тексеру түрлерін сипатта.
   
4. 
   Үстіртін және тереңдетіп тексерудің мақсат, міндеттерін ашып айту.
   
5. 
   Логопедиялық тексерудің әдістерін ата.
   
6. 
   Логопедиялық тексеруге арналған дидактикалық материалдарды ата.
   
7. 
   Логопедиялық тексеру құрылымын ашып айт.
   
8. 
   Логопедиялық тексеруді ұйымдастыру алдында анамнезді жинау қажеттілігін дәлелдеу.
   
9. 
   Артикуляциялық аппаратты тексеруге қойылатын талаптарды ата.
   
10. 
    Сөйлеу тілінің просодикалық жағын тексеру әдістемесін ата.
    
11. 
    Фонематикалық қабылдау, талдау (қарапайым және күрделі түрлері), жинақтаудың қалыптасу деңгейін айқындауға бағытталған тапсырмаларды атау.
    
12. 
    Балалардың дыбыс айтуын тексеруге қойылатын талаптарды ата.
    
13. 
    Сөйлеу тілінің лексикалық жағын тексеру әдістемесін ата.
    
14. 
    Сөйлеу тілінің граматикалық құрылымының жағдайын айқындау әдістемесін атап, сипатта.
    
15. 
    Балалардың байланыстырып сөйлеуін тексеруге қойылатын талаптарды атап сипатта.
    
16. 
    Оқушылардың жазбаша сөйлеу тілін тексеруге қойылатын талаптарды ата.
    
17. 
    Балалардың зиятын, сенсомоторлы дағдыларын тексеру әдістемелерін ата, сипатта.
    
18. 
    Білім беру мекемелерінде балаларды тексеру мерзімдерін негізде: («Мектепке дейінгі және мектеп мекемелерінде логопедиялық пункттерді ұйымдастыру жөніндегі ережелерге» сүйеніп).
    

1. 
   Сөйлеу карталарын талдап, логопедиялық тексерудің кезектілігін,
   

2. 
   Жауаптардың дұрыс нұсқаларын ата:
   

Тексеру қағидасын ата:

1. 
   көрнекілік
   
2. 
   дифференциалды тәсіл
   
3. 
   жан-жақтылық
   
4. 
   ғылымилық
   
5. 
   саналылық
   

Тексеру түрі:

1. 
   бақылау
   
2. 
   әңгімелесу
   
3. 
   анамнез жинау
   
4. 
   тереңдетілген
   
5. 
   динамикалық
   

3. Қойылатын талаптарға сәйкестігі жас ерекшеліктерін ескеру, бағдарлама материалына сүйену т.с.с. көзқарас тарапынан тексеру әдістемелерін талдау.

4. Балалардың фонематикалық түсініктерін, сөйлеу тілінің фонетикалық жағын тексеруге арналған материалды іріктеуге қойылатын талаптарды сипаттап ата.

5. Тексерудің төмендегідей әдістемелерін дайындау:

- фонематикалық түсініктерін,

- балалардың дыбыс айтуын.

6. Балалардың моторлы сферасының дамуын айқындауға, жалпы, сөйлеу анамнездерін жинауға арналған сұрақтар тізімін құрастыру.

7. Сөйлеу картасының бөлімін талдап, анамнез жинау, қорытынды жасау:

1 нұсқа.

Қорытынды: (Негіздеу).

Қорытынды: (Негіздеу).

3 нұсқа.

Сұрақтар	Жауаптар
Баланың уілдеуі қашан пайда болады?	4 айда
Былдырлауы қашан пайда болды?	Пайда болмады
Алғашқы сөздерінің пайда болу уақыты?	Жоқ

Қорытынды: (Негіздеу).

Ата-аналарға ұсыныстар: (негіздеу).

2. 
   Тәжірибелік міндеттерді шешіңіздер:
   

Артикуляциялық аппаратты логопед тексергенде баланың астыңғы жақ сүйек тістері жоғарғы жақ сүйек тістерінің алдына шығып тұрғанын айқындады. Тістенудің ақаулы түрін белгіле. Осындай жағдайда мүмкін болатын дыбыс айту бұзылыстарын ата.

Тексерілген бала азу тістерін қосып тістегенде алдыңғы жоғарғы (күрек тістер) тістері астыңғы тістерді толық жауып тұрады. Тістенудің ақау түрін белгіле. Мүмкін болатын дыбыс айту бұзылыстырын ата.

Артикуляция мүшелерінің қозғалысын тексеру барысында логопед балаға мынадай тапсырмалар береді: «Жымию», «Серуен» (жалпақ тіл астыңғы иекте бос жатыр), «Ине» (жіңішке тіл). Тапсырмалар тізімін талдап, қорытынды жаса.

Тексерілген балаға қандай мақсатпен: «Жымию-түтікше» (ерінге арналған жаттығу) беріледі: тілді жіңішке, кейін жалпақ қылып жасау (бірнеше рет қайталау).

Азу тістері тістенгенде жоғарғы күрек тістер астыңғы тістерді толық жауып тұрады. Тістенудің ақаулы түрін белгіле:

1. 
   прогения,
   
2. 
   прогнатия
   
3. 
   алдыңғы ашық тістену,
   
4. 
   тік жабық тістену
   
5. 
   терең жабық тістену.
   

Бала «Ине» (жіңішеке тіл) жаттығуын жасауда қиналады. Қиналу себебін белгіле:

1. 
   тілдің асты желбезегі' қысқа
   
2. 
   тілдің сопақша бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
3. 
   таңдай-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
4. 
   тілдің көлденең бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
5. 
   артикуляция мүшелерінің қимылдары шектелген
   

Бала тілін ауыз қуысының түбіне «тығып» қоя алмайды, тілдің ұшын таңдайға көтере алмайды. Қиналу себептерін ата:

1. 
   жоғарғы бойлық бұлшық еттері функциясы бұзылған
   
2. 
   таңдай-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
3. 
   иек асты-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
4. 
   тіл асты жүйесі қысқа
   
5. 
   жұмсақ таңдай қысқалығы
   

Бала тілін шығарып, жоғары көтеріп ұстай алмайды. Оның қиналу себептерін ата:

1. 
   таңдай-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
2. 
   прогения
   
3. 
   тілдің көлденең бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
4. 
   иек асты-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
5. 
   тілдің жоғарғы бойлық бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   

Бала жалпақ тілмен жоғарғы ерінің жалағанда қиналады, астыңғы иекпен көмектеседі. Қиындықтар себептерін ата:

1. 
   тілдің жоғарғы бойлық және иек асты-тіл бұлшық еттерінің функциясы бұзылған
   
2. 
   терең жабық тістену
   
3. 
   бойлық бұлшық етінің функциясы бұзылған
   
4. 
   прогнатия
   
5. 
   таңдай-тіл бұлшық етінің функциясы бұзылған.
   

«Прогнатияда» астыңғы жақ сүйекке жоғарғы жақ сүйектің қатысы қандай қалыпта болады:

1. 
   астыңғы жақ сүйектің жоғарғыға қатысы- алдыға қарай шығыңқы
   
2. 
   жоғарғы жақ сүйектің астыңғыға қатысы-алдыға қарай шығыңқы
   
3. 
   алдыңғы ашық тістену
   
4. 
   алдыңғы жабық тістену
   
5. 
   жоғарғы қатар тістері астыңғы қатар тістеріне тура сәйкестікте тиіп тұрады.
   

11.Сөйлеу картасының бөлімін артикуляциялық аппараттың қозғалысын тексерудің толықтылығы жағынан талдаңыз:

Қорытынды:

Тапсырма

1. 
   «Күрекше»
   
2. 
   Ауызды кең қылып ашу
   
3. 
   «Сағат»
   
4. 
   «Күлкі»
   
5. 
   «Түтікше»
   

Фонематикалық қабылдауын тексеруде қолдануға болатын тапсырма:

1) Суреттегі заттарды ата: шалқан, машина, қылыш

2) Қайтала: СА-ЗА-ЩА

3) «Сақа» сөзіндегі бірінші дыбысты ата

4) «Ж» дыбысына сөз ойла

5) «Ш» дыбысы бар суреттерді іріктеп ал.

2-тапсырма

Дыбыстық-әріптік талдау дағдыларын айқындауға арналған тапсырманы ата:

1. 
   «Қылыш қай суретте, қамыс қай суретте екенін көрсет»
   
2. 
   Берілген буындардан сөз құра
   
3. 
   «ТАС» сөзінде қанша дыбыс бар
   
4. 
   «С» дыбысын естігенде жалауша көтер
   
5. 
   Атауында «С» дыбысы бар суреттерді ата.
   

15. Сөйлеу картасының бөлімін талда:

Сөздің буындық құрамының бұзылу сипатын белгіле.

16. Сөйлеу тілінің фонетикалық жағын тексеру әдістемесін қойылған талаптар жағынан (сөйлеу тілінің барлық дыбыстарын тексеру, дыбысты сөздің басында, ортасында, соңында, бундық құрамы жеңіл және күрделі сөздерде айту іскерлігін айқындау) талдау.

17. Педагогикалық тапсырмаларды орындау.

«С» дыбысының айтылуын тексеру үшін логопед қасық, тас, сиыр салынған суреттері дайындады.

Материалды іріктеудің дұрыстығын бағалаңыз.
2-педагогикалық тапсырма

«Ш» дыбысының айтылуы тексеріледі. Балаға шкаф, шана, шаңғы, шалбар суреттері ұсынылды. Тексеру материалы дұрыс аланды ма? Қатені тап.

«Ж» дыбысының айтылуы тексеріледі. Алынған суреттер: жалау, ожау, тәж. Тексеру материалы дұрыс аланған ба? Пікіріңізді айтыңыз.

Сөйлеу тілінің дыбыстық жағын және фонематикалық түсініктерін тексергенде бұзылыстар байқалмады. Сөйлеу тілінің қорытындысын шығаруға мағлұматтар жеткілікті ме?

18. Жауаптардың дұрыс нұсқаларын іріктеп алыңыз:
Тапсырмалардың қайсысы дыбыс айтуын тексеруге арналған:

1) Сөздегі бірінші дыбысты ата

2) Атауында «С» дыбысы бар суреттерді ірікте

3) «Ш» дыбысын естігенде қолыңды көтер

4) Тіліңмен «Кесе» жаса

5) «Сақа, тасбақа, қас» суреттерін ата.

20. Балалардың белсенді және енжар сөз қорларын тексеруге арналған тапсырмалар іріктеу.

21. Балалардың сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымын тексеруге арналған тапсырмалар іріктеу.

22. Сөйлеу тілін түсінуін тексеруге арналған тапсырмалар іріктеу.

23. Балалардың танымдық мүмкіндіктерін тексеруге арналған тапсырмалар дайындау.

24. Жауаптардың дұрыс нұсқаларын іріктеу:

Сөз қорын тексеруге арналған тапсырма:

1. 
   Бір сөзбен қалай аталады (доп, қуыршақ, машина)
   
2. 
   Суреттерде салыңған заттарды ата: раушангүл, тырна, қар
   
3. 
   Суреттерде салынған заттарды ата: трамвай, троллейбус, құрылысшы
   
4. 
   Суреттерде салынған заттарды ата: ескі-ешкі
   
5. 
   «тышқан» сөзін естісең, шапалақ соқ
   

Бастауыш сынып оқушыларында сөздің буындық құрылымын тексеру үшін қай сөзді алуға болады:

1. 
   балапан
   
2. 
   шағала
   
3. 
   қарындаш.
   
4. 
   құмырсқа.
   
5. 
   қаламсап
   

Сөзжасам дағдыларын тексеруге қай тапсырма алынады:

1. 
   «Не қалай қозғалады?»
   
2. 
   «Заттың түсі қандай?»
   
3. 
   «Киім тігетін адамды кім дейміз?»
   
4. 
   «Кітапты ал да, аш»
   
5. 
   «Кім кіммен келе жатыр
   

Сөзөзгерту дағдыларын тексеруге қай тапсырманы алуға болады:

1. 
   «Мен үлкен зат туралы айтамын, ал сен кішкентайын ата»
   
2. 
   «Мен бір затты атаймын, сен көп болса не деп айтасың?»
   
3. 
   «Қызыл түсті заттарды ата»
   
4. 
   «Кітапты ал да, аш»
   
5. 
   «Бала не істегенін айт» (сурет бойынша: шықты, кірді, өтті).
   

Сөйлеу тілін түсінуін тексеруге қай тапсырманы алуға болады?

1. 
   «Суреттерді ата: құлақ, тарақ»
   
2. 
   «Не қалай дауыс шығарады?»
   
3. 
   «Қаламмен қарындашты көрсет»
   
4. 
   «Мен сөз айтамын, ал сен сол сөзді керісінше айт»
   
5. 
   «Суреттен төртінші затты ата»
   

Сөйлем құрау дағдыларын тексеруге арналған тапсырма:

1. 
   «Кімге не керек?»
   
2. 
   «Жануарлардың төлдерін ата»
   
3. 
   «Берілген сөздерден сөйлем құра»
   
4. 
   «Қай сурет туралы мен айтқанымды тап ( суретте көк...)»
   
5. 
   «Бала иттің артынан жүгіріп бара жатыр. Кім алдыда?»
   

Байланыстырып сөйлеуін тексеруге қай тасырманы алуға болады:

1. 
   «Алдымен көкөністерді , кейін жемістерді ата»
   
2. 
   «Кім кімнен кейін тұр?»
   
3. 
   «Менің соңымнан тақпақты қайтала»
   
4. 
   «Демалыс күнін қалай өткізгенін туралы айтып бер»
   
5. 
   «Жұмбақты шеш»
   

Жазуды тексеруге қай тапсырманы алған тиімді:

1. 
   «Әріптерді ата»
   
2. 
   «Берілген буындардан сөз құра»
   
3. 
   «Кеспе әліппе әріптерінен сөз құрастыр»
   
4. 
   «Мәтінді көшіріп жаз»
   
5. 
   «Қас-қаш, тар-тал сөздеріндегі айырмашылық неде?»
   

Оқуды тексеруге арналған тапсырманы ата:

1. 
   «Ш» дыбысынан басталатын сөзді ата»
   
2. 
   «Мал-бал сөздерін салыстыр»
   
3. 
   «Ш» дыбысы бар сөзді тап»
   
4. 
   «Мәтінді айтып бер»
   
5. 
   «Алғашқы түрінде берілген сөздерден сөйлем құрастыр»
   

Сөзжасам дағдыларын тексеруге қай суреттерді алуға болады:

1. 
   Ай, сүт, қас
   
2. 
   Инелік, таңқурай, велосипед
   
3. 
   Тауық, қаз, үйрек, балапан
   
4. 
   Көрпеше, тостағанша, жастықша
   
5. 
   Үй-үйлер, бас-бастар, қалам-қаламдар
   

Тексеру барысында бала «балапан» сөзінің орнына «бабапан» дейді. Сөздің буындық құрамы қай тип бойынша бұзылған:

1. 
   қысқарту
   
2. 
   ұқсасу
   
3. 
   орнын ауыстыру
   
4. 
   қосып айту
   
5. 
   контаминация
   

Тексерген кезде бала «шағала» сөзін «шалаға» деп айтады. Сөздің буындық құрамы қай тип бойынша бұзылған:

1. 
   ұқсасу
   
2. 
   қысқарту
   
3. 
   қосып айту
   
4. 
   орнын ауыстыру
   
5. 
   контаминация
   

Талдаудың қарапайым түрін айқындауға қай тапсырманы алуға болады:

1. 
   «Схемаға сәйкес суретті тап»
   
2. 
   «Ошақ» сөзінде «ш» дыбысы сөздің қай жерінде тұр?
   
3. 
   «Берілген әріптерден сөз құра: (ш,а,р)»
   
4. 
   «Ш» дыбысы бар сөз естісең, қолыңды көтер»
   
5. 
   «Ш» дыбысы бар сөз ойла
   

Сөзжасам дағдыларын тексеруге қай ойын жарамды:

1. 
   «Төртінші артық»
   
2. 
   «Керісінше айт: мен бір затты айтамын, сен көп зат болса қалай дейсің?» ойыны
   
3. 
   «Дыбыстың сөздегі орнын тап»
   
4. 
   «Қатарды есіңе сақта да, ата»
   
5. 
   «Киім тігетін адамды қалай атаймыз?»
   

4 жасқа дейінгі баланың логикалық ойлауын тексеруге қай тапсырманы алуға болады:

1) «тас-бас» сөздерінің айырмашылығы неде

2) Мәтінді айтып бер

3) 4 бөлшектен тұратын кесілген затты құрастыр

4) бір сөзбен ата

5) 8 бөлшектен тұратын кесілген затты құрастыр.
25. Базалық мектепке бару. Баланың сөйлеу тілін тексеруді төмендегідей бағыттарда бақылау:

а) тексеру өтіп жатқан бөлменің қойылған талаптарға сәйкестігі;

ә) логопедтің тексеруге дайындығы:

- тексеру әдістемелерінің бар-жоғы, олардың қойылған талаптарға

сәйкестігі;

- баламен қарым-қатынасы;

- логопедтің балаға берген инструкциялары, олардың балаға түсініктілігі;

- тексерудің толықтылығы;

- логопедиялық тексеру қағидаларының іске асырылуы;

- алынған мәліметтердің тіркеліп жазылуы.

1. 
   Балалардың дыбыс айту бұзылыстарының таралуына сипаттама бер.
   
2. 
   Функциональді және органикалық (механикалық) дислалияға анықтама
   

3. 
   Мономорфты және полиморфты дислалияға анықтама бер.
   
4. 
   Ызың, ысқырық, сонор, таңдай арқылы айтылатын дыбыстардың
   

5. 
   Дыбыс айту бұзылыстарының артикуляциялық аппараттың жағдайына
   

6. 
   Дыбыс айту бұзылыстарының кейбір жағдайларында фонематикалық
   

7. 
   Дислалияны түзетудегі логопедиялық жұмыстың кезеңділігін айтып бер.
   

1. 
   Ысқырық (С, З, Ц), ызың (Ш, Ж, Щ, Ч), сонор (Р, Л), таңдай арқылы
   

2. 
   Жуан және жіңішке дауыссыз дыбыстардың артикуляциясындағы
   

3. 
   Қатаң және ұяң дауыссыз дыбыстардың артикуляциясындағы
   

4. 
   Дислалияның түрлерін және олардың себептерін салыстыру:
   

5.Тексеру барысында бала дыбыстарды айтуда «С» дыбысын «Ф»

дыбысына, «З» дыбысын «В» дыбысына ауыстырып айтатыны айқындалды.

Артикуляциялық аппаратта ауытқушылық жоқ. Дыбыстық талдау дағдылары қалыптаспаған. Сөздік қоры және грамматикалық құрылымы бұзылмаған.

Міндет: берілген мағлұматтарды талдап, сөйлеу тілінің қорытындысын шығару.

6. Бала дыбыстарды айту кезінде «С» дыбысын «Т», «З» дыбысын «Д»-ға

ауыстырып айтады. Артикуляция мүшелерінің құрылымы және қимылдары бұзылмаған. Дыбыстық талдау дағдылары қалыптаспаған. Сөздік қоры және грамматикалық құрылымы қалыптыға сай.

Берілген мағлұматтарға сүйеніп сөйлеу тілінің қорытындысын шығару, жұмыс жоспарын құрастыру, бұзылған дыбыстарды түзетудің тиімді тәсілдерін белгілеу.

7. Бала ысқырық дыбыстарды ызыңдарға ауыстырып айтады. Тексеру барысында сөйлеу тілінің лексикалық жағы, грамматикалық құрылымы бұзылмаған; артикуляция мүшелерінде ауытқу жоқ; фонематикалық түсініктері қалыптаспағаны айқындалды.

8. Берілген мағлұматтарға сүйеніп сөйлеу тілінің қорытындысын шығару, жұмыс жоспарын құру, ысқырық (С, З, Ц) дыбыстарды түзетудің тиімді тәсілдерін белгілеу.

9. Дыбыс айту бұзылыстарының түрлерін себепкер факторлармен сәйкестендіру:
3-кесте. Ызың-ысқырық дыбыстардың айтылу бұзылыстарының түрлері

Себепкер факторлар	Дыбыс айту бұзылыстарының түрі
	Еріндік-тістік	Тісаралық	Тіс-төңіректік	Бүйірлік	Мұрындық
Прогения
Терең жабық тістену
Алдыңғы ашық тістену
Бүйірлік ашық тістену
Алдыңғы тістері жоқ
Тіл асты желбезегінің қысқа болуы
Қатты таңдай жарықшақтығы

9. Жұмыстың дайындық кезеңінде логопед балаға артикуляциялық жаттығуларды жасауын өтінеді: ерінге – «Жымию», «жалпақ тілді астыңғы ерінге салу», «науа», «түтікше», тілдің ұшына үрлеу.

Логопед баланың артикуляциялық аппаратын қай дыбысты қоюға дайындап жатыр?

10. Баланың ызың дыбыстарды айтуында бұзылыстар байқалады. Логопед келесі артикуляциялық жаттығуларды жасатты: ерінге – «Түтікше», тілге – «кесе», «Дәмді қаймақ», «науа», «серуен».

Жаттығулар кешені дұрыс алынды ма? Дәлелде.

11. Баланың тіл арты дыбыстары бұзылған. Дайындық артикуляциялық жаттығулар кешенін іріктеп алу.

12. Балада «Р», және «Л» дыбыстарының бұзылуы болса, қандай артикуляциялық жаттығуларды алуымыз керек?

13. «Тіл арты дыбыстарды қою тәсілдері» таблицасын толтыру.

14. Сөйлеу тілі дыбыстарының бұзылуының фонологиялық және антропофониялық түрлерінде жұмыс айырмашылығын табу.

Тақырыбы: С дыбысы және әрпі.

Сабақ барысы:

Дыбыстың қалыпты артикуляциясын қайталау.

Логопед: Маған қара да, мен қай дыбысты айтайын дегенімді тап. (С дыбысының үнсіз артикуляциясы). С дыбысын айтқанда тіл, ерін, тістер қандай қалыпта болатынын есіңе түсір.

Бала: Еріндер түтікше тәрізді, тістер жақындаған, тілдің ұшы жоғары көтеріледі, көмейде діріл бар.

Жеке дыбысты айту.

Логопед: Ал, енді айна алдында дыбысты айт.

Бала: С-С-С.

Логопед: Жылан қандай дыбыс шығарады?

Бала: С- С-С.

Дыбыс пен әріпті сәйкестендіру.

Логопед: Кескін әліпбиден сен айтқан дыбыстың әріп таңбасын тап. Бұл қай әріп? Осы әріпті сым темірден (моншақтан) жаса.
16. Төмендегі жоспар бойынша логопедиялық сабақтардың үлгісін құрастырыңыз:

- дыбысты қою кезеңіне;

- машықтандыру кезеңіне;

- дыбыстарды ажырату кезеңіне.

Құрал-жабдықтар:

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Мақсатын баяндау.

3.Артикуляциялық гимнастика.

4.Дыбысты қою.

5.Жеке дыбыстың айтылуын бекіту.

6.Фонематикалық естуін қалыптастыру бойынша жұмыс.

7.Дыбыспен таңбаны сәйкестеу.

8.Үйге тапсырма.

9.Сабақ қорытындысы.

Тақырыбы:__________________кезеңі______ мақсаттары__________________________

Құрал-жабдықтар:

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Мақсатын баяндау.

3.Артикуляциялық гимнастика.

4.Дыбыстың артикуляциясын, оның жеке айтылуын анықтау, сипаттама беру (жасалу

тәсілі және орны бойынша).

5.Дыбысты буындарға, сөздерге, фразаларға, байланыстырып сөйлеуіне еңгізу.

6. Дыбыстық талдау, жинақтауды қалыптастыру бойынша жұмыс.

7.Үйге тапсырма.

8.Сабақ қорытындысы.
Дыбысты ажырату кезеңіндегі логопедиялық сабақ жоспарының үлгісі
Тақырыбы:__________________кезеңі______ мақсаттары__________________________

Құрал-жабдықтар:

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2. Мақсатын баяндау.

3. Артикуляциялық гимнастика.

4. Шатастыратын дыбыстар артикуляцияларындағы ұқсастық пен айырмашылықтарын анықтау және оларға сипаттама беру. Дыбыстарды таңбалармен белгілеу.

5. Дыбыстық талдау, жинақтау бойынша жұмыс.

6. Үйге тапсырма.

7. Сабақ қорытындысы.

17. Дыбысты жеке, буында, сөздерде сөйлемдерде машықтандыруға, сөйлеу тілінің дыбыстарын ажыратуға арналған ойын түріндегі тапсырмаларды құрастыру.

18. Дыбысты сөздерде машықтандыру кезеңдегі логопедиялық сабаққа дидактикалық материал іріктеу.

19. Жауаптардың дұрыс нұсқаларын ата:
1-тапсырма

Аталған кемшіліктердің қайсысы кейін жазуға әсер етеді:

1. 
   дыбыстың жоқ болуы
   
2. 
   дисфония
   
3. 
   бір дыбысты екіншіге ауыстыру
   
4. 
   дыбысты бұрмалап айту.
   

Дислалия – ол ненің бұзылуы:

1. 
   дауыс, фонацияның
   
2. 
   сөйлеу тілінің ырғақтылығы мен жылдамдығының
   
3. 
   сөйлеу аппаратының сақтаулы иннервациясы мен есту қабілетінің
   

4. 
   сөйлеу аппаратының анатомиялық-физиологиялық ақауларымен
   

5. 
   сөйлеу аппаратының жеткіліксіздік иннервациясымен күрделенген айту
   

Дыбыстары тілдің төменгі қалпында айтылатын фонетикалық топты ата:

1. 
   ысқырық
   
2. 
   таңдайлық
   
3. 
   ызың
   
4. 
   сонор
   
5. 
   жабысыңқы-өтпелі
   

Тісаралық сигматизмге бейімдейтін себептерін ата:

1. 
   прогнатия
   
2. 
   субмукозды жарықша
   
3. 
   бүйірлік ашық тістену
   
4. 
   ерін жарықшағы
   
5. 
   артикуляциялық аппарат қозғалысының бұзылуы
   

Дыбыс айту бұзылыстарының қайсысы фонологиялық (фонематикалық) бұзылысқа жатады:

1. 
   «ш» дыбысының бүйірлік болып айтылуы
   
2. 
   «ч» дыбысының тіс арасынан айтылуы
   
3. 
   «ч» мен «ш» алмастыстырып айту
   
4. 
   «р» дыбысын велярлы қылып айту
   
5. 
   «л» дыбысын тіс арасынан айту
   

Сигматизмнің қай түрінде бүйірлік ашық тістену мен тілдің бір бөлігінің бұлшық еттерінің әлсіздігі себепші фактор болады:

1. 
   тіс аралық
   
2. 
   бүйірлік
   
3. 
   мұрын жолды
   
4. 
   ерін-тістік
   
5. 
   ызың
   

Сигматизмнің қай түрінде тіл асты жүйесінің қысқалығы мен таңдайдың биік тар болуы себепші фактор болады:

1. 
   тісаралықта
   
2. 
   бүйірлікте
   
3. 
   мұрын жолды
   
4. 
   ерін-тістікте
   
5. 
   ысқырықта
   

Моторлы функциональді дислалияның себепші факторын ата:

1. 
   артикуляция мүшелерінің органикалық зақымдануы
   
2. 
   нейродинамиканың әлсіздігі, кедергісі
   
3. 
   естіп ажыратуының жетілмеуі
   
4. 
   артикуляциялық аппарат құрылымындағы зақымдармен дұрыс еместіктер
   
5. 
   қатты таңдай жарықшақтары
   

Артикуляциялық гимнастикада төмендегідей жаттығулар алынды: «жалпақ тіл», « жалпақ тілмен астыңғы ерінді жала», «жалпақ тілді шығарып ұшына үрлеу». Қандай дыбыстар тобын түзету жүргізілді:

1) ызың

2) ысқырық

4) ұяң

Тіл жоғары көтеріліп айтылатын дыбыстардың фонетикалық тобын ата:

1. 
   ысқырық
   
2. 
   ызың
   
3. 
   дауысты
   
4. 
   таңдай арты
   
5. 
   таңдай ортасы «J»
   

Бала сөйлеу тілінде ызың және ысқырық дыбыстарды бұзып айтады, бірақ «ф» дыбысын дұрыс айтады. Сақтаулы «ф» дыбысын қолдана қай дыбысты оңай қоюға болады:

1. 
   д
   

1. 
   з
   

2. 
   с
   
3. 
   г
   
4. 
   н
   

Логопед дыбысты қоюда сақтаулы «Р» дыбысын дірілді тоқтатып қолданды. Логопед қай дыбысты қоюмен айналысты:

1. 
   с
   

1. 
   ш
   

2. 
   ж
   
3. 
   щ
   
4. 
   к
   

Балаға тіл ұшын тістер арасына қысып «ы» дыбысын ұзақ созып айту ұсынылды. Қай дыбысты қою жүргізіліп отыр:

1. 
   с
   

1. 
   ш
   

2. 
   л
   
3. 
   к
   
4. 
   б
   

Бала келесі артикуляциялық жаттығуларды жасай алады: «серуен», «қоршау», «жел», «жымию». Артикуляциялық аппаратты қай дыбысты қоюға дайындап жатырмыз:

1. 
   ш-ж
   

1. 
   с
   

2. 
   р
   
3. 
   н
   
4. 
   л
   

Сенсорлы функциональді дислалияның себебі болатын факторды ата:

1. 
   артикуляция мүшелерінің органикалық зақымдануы
   
2. 
   жіңішке естіп ажыратудың пайда болуына кедергі жасайтын нейродинамикалық әлсіздік
   
3. 
   Сөйлеу тілі моторикасының дамымауы
   
4. 
   Артикуляциял аппаратының құрылымында зақымдану байқалғанда
   
5. 
   Жұмсақ және қатты таңдай жарықшағы болғанда
   

«Кесе» артикуляциялық жаттығуын алдымен ауыз қуысынан тыс, сосын ауыз қуысында жасау қай дыбысты қоюда қолданылады:

1. 
   з
   
2. 
   ц
   
3. 
   к
   
4. 
   ш
   
5. 
   л
   

Балаға «Саңырауқұлақ» жаттығуын жасатып, кейіннен жасалған түйісуді күшті ауа ағынымен үземіз. Қай дыбыс бойынша жұмыс жасап отырмыз:

1. 
   ж
   
2. 
   з
   
3. 
   р
   
4. 
   ш
   
5. 
   б
   

Дыбысты дұрыс айтудың орнына бала тілдің фонетикалық жүйесінде жоқ дыбысты айтса, қандай бұзылыс болып есептеледі:

1. 
   ауыстыру
   
2. 
   дыбысты айтпау
   
3. 
   бұрмалап айту
   
4. 
   еліктеу
   
5. 
   жетілмеу
   

Балаға мынандай артикуляциялық жаттығуларды жасатады: «қайық», «дауылпазшы», «ат шабады». Артикуляциялық аппаратты қай дыбысты қоюға дайындап жатыр

1. 
   ж
   

1. 
   з
   

2. 
   д
   
3. 
   р
   
4. 
   г
   

Баланың сөйлеуін талдап, фонеманың бұзылу түрін анықтаңдар.

Күфігім

Өві адамға үйірфек,

Қиқулафып вүгірфек,

Қафып вүр деп ойлайды.
21-тапсырма

Баланың сөйлеуін талдап, фонеманың бұзылу түрін анықтаңдар.

Әде

Дұмтағанда барамыд

Әде бідің панамыд,

Әде үлкен анамыд.

22-тапсырма

Баланың сөйлеуін талдап, фонеманың бұзылу түрін анықтаңдар.

Әкем менің - қауынсы,

Сесем менің - сауынсы,

Ағам менің - егінсі,

Зеңгем менің - тігінсі.

Баланың сөйлеуін талдап, фонеманың бұзылу түрін анықтаңдар.

Кеште

Тұлымшағы титтей,

Ойын қуып кетпей,

Отыр тігіп кеште.
24-тапсырма

Тіс аралық сигматизмінде мына өлең қалай айтылар еді?

Пеш қасында мысық отыр,

Екі көзін қысып отыр.

Тышқан етін жегісі кеп,

Тісі оның қышып отыр.

«Р» дыбысының бұзылып айту үлгісін жасаңдар (фонологиялық бұзылу түрін).

Көл бойында

Көк құс отыр.

Көк құстың маңайында

Көп құс отыр.

21. Сөйлеу тілінің дыбыстарын балалардың жас ерекшеліктерін, бағдарлама талаптарын ескеріп түзетуге арналған тапсырмаларды студенттердің өздік жұмысында төмендегідей схема бойынша құрауы:

а) тапсырма атауы

ә) түзетушілік негізі

б) қай жастағы балаларға арналған

в) тапсырма сипаттамасы

Іскер ойын ретінде тапсырмаларды орындау.

Студенттердің ұсынған тапсырмаларын талдау.

23. Қатысқан сабақтарды схема бойынша талдау.

1.Жұмыс кезеңдеріне және сөйлеу тілі қорытындысына сәйкес сабақтың тақырыбы, мақсаттарының, құрылуы

2. Тақырыбы бойынша сабақтар жүйесіндегі осы сабақтың орны, алдыңғы және кейінгі сабақтармен байланысы.

3. Сабақтың көрнекі құралдары:

а) сабаққа көрнекіліктің дайындығы және оның бар-жоғы.

ә) балалардың даму ерекшеліктеріне және сабақ мақсатына көрнекіліктің сәйкес келуі, оларды осы сабаққа іріктеудің орындылығы.

б) көрнекі құралдардың жалпы дидактикалық және эстетикалық талаптарға сәйкес келуі.

в) сабақтың оқытудың техникалық құралдарымен жабдықталуы және олардың лайықтылығы.

4. Сабақ кезеңдерінің бір бірімен байланысы, ақталғандығы.

Сабақтың білімділік, түзетушілік және тәрбиелік мақсаттарының бір- біріне бағыныңқылығы және байланысы. Ой әрекетін белсендіру тәсілдері.

5. Сабаққа сөйлеу материалының іріктеліп алынуы.

а) сөйлеу материалдарының сабақтың фонетика, лексика, грамматикалық тақырыбына сәйкестігі;

ә) сөйлеу материалының қолжетерлігі.

6. Сөйлеу әрекетінің түрлері:

а) еліктеу, оқу, суреттерді атау, сұрақтарға жауап беру,өзіндік сөйлеу:

ә) сабақта сөйлеу белсенділігі.

7. Грамматикалық құрылысын қалыптастыруда сөздік қорын байыту, байланыстырып сөйлеуін белсендіру әдістері.

8. Топтық және жеке жұмыстың үйлесімділігі.

9. Пәнаралық және пәнішілік байланыстың жүзеге асырылуы.

10. Сабақта өзіндік жұмыстың ұйымдастырылуы.(көмек түрлері және сипаттары).

11. Мұғалімнің сабаққа дайындығы:

а) теориялық білімі, әр түрлі тәсілдерді қолдану біліктілігі және жұмыс түрлері, сабақты жүргізу техникасын білуі.

ә) арнайы әдебиеттерді қолдана білуі.

б) сабақ барысында әр баланың тұлғалық ерекшелігіне сәйкес мақтау- мадақтау және ұялту әдістерін қолдану біліктілігі.

в) мұғалімнің сөйлеуі: анықтылығы, нақтылығы, эмоционалдығы.

12. Оқушылардың сабаққа қатысуы:

а) қызығушылығы;

ә) белсенділігі;

б) инициативтілігі;

13. Сабақтың тұтастығы және аяқталуы. Логопедиялық сабақ барысында оқушылардың алған білімі, дағдылары.

14. Қорытынды және ұсыныстар:

а) сабақты өткізу кезіндегі қиындықтар;

ә) сабақты жалпы бағалау, негізгі жетістіктері, шығармашылық ізденістері;

б) негізгі кемшіліктер мен ескертулер;

24. Логопедиялық сабақтардың конспектілерін талдау негізінде сабақтың, өңделуіне, мазмұнына қойылатын талаптарды атау. Жұмыс дәптеріне жазу.

25. Төмендегі үлгі бойынша дислалиясы бар балалармен өткізілген логопедиялық сабақтың толық конспектісін құрастыру:

- сөйлеу тілінің қорытындысын шығару,

- балалардың жасын көрсету;

- дыбыс бойынша жұмыстың кезеңін,тақырыбын белгілеу;

- сабақтың мақсаттарын белгілеу (білімділік, түзетушілік)

- дыбыс бойынша жұмыстың кезеңіне байланысты түзету немесе дыбысты машықтандыру тәсілдерін белгіле;

- сөйлеу тілі, көрнекілік, дидактикалық материал іріктеп алу;

- балаларға берілетін тапсырмалардың кезектіліген белгілеу;

- сабақтың бөлімдерін нақты сипаттау.

26. Сабақтардың үзінділерін ойын түрінде өткізу. Талдау.
1-тапсырма

Дыбысты түзету жұмысының алгоритмімен танысыңыздар.

1. 
   Дыбысты қою кезеңіндегі жұмыс алгоритмі:
   

- дыбыс айтуының бұзылуының түрін анықтау (ДАБТ);

- артикуляциялық жаттығулар кешенін анықтау (АЖ);

- дыбысты қою тәсілін анықтау (ДҚТ);

- дыбысты жеке айтуы (ДЖА).

2. 
   Дыбысты машықтандыру кезеңіндегі жұмыс алгоритмі:
   

- дыбысты жеке айтуын бекіту (ДЖА);

- дыбысты буынға кіргізу (ДБК);

- дыбысты сөйлемге кіргізу (ДСК).

3. 
   Дыбысты ажырату кезеңіндегі жұмыс алгоритмі:
   

- дыбыстардың жеке айтуын ажыратуға үйрету (ДЖА);

- дыбыстарды буында ажырату (ДБА);

- дыбыстарды сөзде ажырату (ДСөз.А);

- дыбыстарды сөйлемде ажырату (ДСА)

- дыбыстарды өз бетінше сөйлеуінде ажырату (Д.өз б.СА).

ДАБТ (дыбыс айтуының бұзылуының түрі)

АЖ (артикуляциялық жаттығулар)

ДҚТ (дыбысты қою тәсілі)

ДЖА (дыбысты жеке айтуы)
Дыбысты қою кезеңінде берілетін тапсырмалар
ДҚА: - Дыбыс артикуляциясының профилін сызу.

- Дыбысқа сипаттама беру.

ДАБТ: - бұзылған дыбыстың артикуляциясын сызу.

- ақаулыққа бейімдейтін факторларды атап беру.

- профильде ақаулыққа тән белгілерін көрсету.

- дыбыстың бұзылуын анықтау (магнитофон, бейне таспаға

жазылған үлгілер бойынша, дыбыс бұзылуын модельдеу).