Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
жүктеу/скачать 2,09 Mb. Pdf көрінісі
|
жобаааааа
| 2. Жобалаудың теориялық негіздері
Жобалаудың философия, мәдениеттану, әлеуметтану және психология ғылымдарының әдіснамасында орын ала бастауы оны гуманитарлық тұрғыдан қарастыруды қажет етеді. Бүгінгі ғылыми әдебиеттерде жобалау – алда болуы тиіс нәрсенің ӛте қысқаша және ӛте нақты сипаттамасын жасау қызметі деп түсіндіріледі, бұл жерде ең маңызды нәрсе 20 –бір нәрсенің болашақ сипаты туралы, оның қолжетімдігі туралы, мақсаттық-құндылықтық ұстанымның болуы. Басқаша айтқанда, адамның ойлау әрекетінің қалыпты шеңберінен шыға алуы – трансценденттенуі – ойлау қызметінің дамытушылық функциясы іске асырылады. Жобалаудың осы тұрғыдан алғанда тӛмендегі қызметтерін атап кӛрсетуге болады: −нәтижелік ӛнім ретінде белгілі бір жобаны орындаудың мақсатына сай нәтижелік кӛрсеткішін бере алады; − қоршаған ортаны не белгілі бір объектіні зерттеудің, немесе жаңартудың ғылыми - тәжірибелік әдісі бола алады ; −технологиялық мәдениетке тән инновациялар тудырудың бір түрі ретінде қолданылады; − басқару әрекетінде ұйымды дамыту қызметін атқара алады. Жобалаудағы жүйелік тұрғы жаратылыстану ғылымының танымдық парадигмасынан пайда болды. Әлеуметтік тұрғыдан қарастыру жобалаудың адам қызметінің қазіргі заманға тән қақтығыстары мен белгісіздік жағдайындағы ситуацияларды шешуді кӛздейтін жобалаудың жаңа тұжырымдамасын жасауға негіз болды. Сонымен қатар, қоғамдық санадағы әлеуметтік кӛзқарастың болуы, әлеуметтік жоспарлаудың, әлеуметтік құрастырудың, әлеуметтік басқарудың негізіне адам әрекеттері алынып, оның барлық әлеуметтік қызметтердің объектісі болуына ықпал етті. Жобалау тарихы техникалық саладан бастау алатыны, басқа салаларға одан кейін кӛше бастағаны белгілі. В.М. Розин оның эмпирикалық сипатын анықтай отырып, жобалаудың «құрастыру» ісіне қатысты екенін, «бұйымды» алдын ала кескіндеу және оның нобайы мен детальдарын дәл есептеу арқылы жасалатынын атап ӛтеді. Ал құрастыру әрекетінің бірте-бірте жетілдірілуі мен дамуына орай, жоспарлау мен дәлдік есептеулерге қатысты семиотикалық және ойлау әрекеттері де күрделене бастады, бірақ алғашқы жобалау әрекеттерінің ерекшелігі олардың ішкі үрдістер сипатында болуы еді. Жобалаудың ӛз алдына бӛлек салаға айналуы оның үлгісін құрастырушылар мен бұйымды 21 жасаушылардың әрекеттерінің бӛлінуінен басталды. В.М.Розин құрастыруды ӛзара байланысты тӛмендегі бӛліктерге:1) интеллектуалдық (семиотикалық) құрастыру (жобалаудың ӛзі), және 2) бұйымды жобаға сай жасау (жобаны жүзеге асыру) әрекеттеріне бӛліп қарастырды. Мысалы, педагогикада жобалау қызметінің «идеядан–соңғы нәтижеге дейінгі» толық циклі жобаны таңдау, құрастыру ғана емес, идея берушілер мен жобаны құрастырушылардың жобаны тәжірибеге ендіруге де тікелей араласатын болғандықтан, педагогикадағы жобалау қызметінің құрылымы күрделірек болады. Оны инновациялық жобалау тәжірибесінен айқын кӛруге болады. Жобалаудың ғылыми негізіне жоба, жобалау, жобалық, жобалаушылық сияқты ұғымнан туындайтын түсініктер алынады. Жобалау (орыс тілінде «проектирование», латынның projektus) – алға қарай тастау, алға жүру деген түсінікті береді. Оның мағынасы алдағы уақытта болатын құбылыстың бейнесін жасауға қатысты ғылыми және инженерлік әрекеттермен байланысты айқындалады. Адам еңбегіне қатысты ӛнімдердің барлығы да алдын ала жобалау арқылы жасалатын болғандықтан, осы тұрғыдан қарастыру жүктеу/скачать 2,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|