Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Pdf көрінісі

бет	15/225
Дата	24.11.2023
өлшемі	21,72 Mb.
	#193387
түрі	Оқулық

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 ... 225

Байланысты:
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-
Ерекше білім беру қажеттіліктері бар баланың отбасының қарым-қатынасы, 1589275357, аго, 369720 2

2.3. ОМ ЗАҢЫ. РЕЗИСТОРЛАР МЕН РЕЗИСТИВТІ ЭЛЕМЕНТТЕР

2.3.
ОМ ЗАҢЫ. РЕЗИСТОРЛАР МЕН РЕЗИСТИВТІ
ЭЛЕМЕНТТЕР

Өткізгіштердегі еркін электрондардың кристалдық торлар
атомдарымен соқтығысуы олардың ілгерілемелі қозғалысын
тежейді. Бұл еркін электрондардың бағытталған қозғалысына, яғни
тұрақты токқа
қарсы әсер, өткізгіштің
электрлік кедергісінің
физикалық түпнегізін құрайды. Электролиттердегі және газдардағы
тұрақты токқа
кедергі келтірудің механизмі ұқсас.
R
кедергісіне ие тізбек бөлігіндегі (2.5
-
суретті қараңыз)
токтың
кернеуге тәуелділігі
Ом заңы
деп аталатын
ab
ab
RI
U
=
немесе
RI
U
=
(2.1)
қатынасымен анықталады
.
Кедергіге кері
жартылай өткізгіштік
деп аталады
:
R
G
/
1
=
(2.2)
Кедергінің СИ
-
дегі
негізгі өлшем бірлігі
—
ом
(Ом), өткізгіштікі
—
сименс
(См).
Материалдың өткізгіштік қасиеті, қыры 1м текшенің қарама
-
қарсы жақтары арасындағы кедергіге тең ρ
V

көлемдік меншікті
кедергісін
анықтайды
.
Көлемдік меншікті кедергісіне кері шама көлемдік меншікті
өткізгіштік деп аталады
V
V
ρ
γ
/
=
.
(2.3)
Көлемдік меншікті кедергісінің өлшем бірлігі
—
1 Ом • м,
көлемдік меншікті өткізгіштікі
—
1 См/м.
Өткізгіштің кедергісі оның ұзындығына, көлденең қимасының
ауданына және өткізгіш жасалынған материалына тәуелді
.
Бұл тәуелділік
R
= p
Vl
/
S
,
формуласымен өрнектеледі, мұндағы
R
—
өткізгіш кедергісі, Ом;
p
V
—
меншікті кедергі, Ом • мм
2
/м;
l
—
өткізгіш ұзындығы, м;
S
—
өткізгіштің көлденең қимасының ауданы, мм
2
.
Өткізгіштің тұрақты токқа
кедергісі температураға тәуелді. Аз
аралықта (шамамен 200 °С) температураның өзгерісі кезіндегі бұл
тәуелділікті
)]
(
1
[
1
2
1
2
θ
θ
α
−
+
=
R
R
(2.5)
(2.4

28
28
28
формуласымен өрнектеуге болады, мұндағы
R
1
мен
R
2
—
θ
1
, θ
2
температуралары кезіндегі кедергілер; α
–
температура 1°С
-
қа
өзгерген кезде кедергінің салыстырмалы өзгерісіне тең
температуралық кедергі коэффициенті
.
2.1-
кестеде
кейбір
өткізгіштердің,
ал
1.1
-
кестеде
электроқшаулаушы материалдардың көлемдік меншікті кедергісі
мен кедергінің температуралық коэффициенті мәні келтірілген.
Резистор
деп кедергісі бар және токты шектеуге қолданылатын
электротехникалық құрылғыны атайды.

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 ... 225