Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

379
Нөлдік шықпалы трансформаторлы
түзеткіште қабылдағыш 
шықпаға трансформатордың екінші реттік орамасының ортасынан 
қосылады (14.2
-
сурет). Тегістегіш сүзгісіз түзеткіштің жұмысын 
қарастырайық (
К 
кілті ажыратылған). Егер орамдар саны 
w
2
болатын 
екінші реттік ораманың әрбір жартысында тиісті диод қосулы 
болатын токтың бағытын оң деп есептесек, онда ораманың әрбір 
жартысындағы және әрбір диодтағы ток оң жарты периодтың ішінде 
(ос жарты үшін) синусоидалық болады және теріс жарты периодтың 
ішінде нөлге тең болады (14.3
-
сурет, 
а
). Қабылдағышта екі токтың да 
оң бағыттары сәйкес келеді, яғни: 
і
н
= 
i'
2
+ 
i''
2
(14.3-
сурет
, 
б
). 
Синусоидалық токты мұндай түзету 
екі жарты периодты
деп 
аталады. Егер
w
2
екінші реттік орамалардың бірінің тізбегін 
ажыратылған болса, онда синусоидалық токты түзету 
бір жарты 
периодты
болады. 
Идеалды трансформаторда жүктеме тогының тұрақты 
құраушысы: 
және оның әсер етуші мәні: 
сол амплитудалы синусоидалық токтың 
сәйкес шамаларының мәндеріне тең. 
Орамдар саны 
w
1 
 
болатын 
трансформатордың 
бірінші 
реттік 
орамасындағы ток синусоидалық: 
 
 
және 
фаза 
бойынша 
желінің 
синусоидалық кернеуімен сәйкес келеді 
(14.3-
сурет, 
в
) 
 
 
 
 
 
14.3-
сурет
(14.1)
(14.2)

380
14.4-
сурет
Тегістегіш фильтрді қосқаннан кейін түзеткіштің жұмысы қалай 
өзгеретінін қарастырайық (
К
кілті тұйықталған). Кирхгофтың 
бірінші заңы бойынша тізбектің 
1
түйіні үшін 
VD1 
диод тогы 
мынаған тең: 
немесе
мұндағы 
u
c
 = 
и
н
 = 
и'
2
 = U
m2
sin
ω
t
және 
і
с
= 
С
du
c
/dt
= 
ω
CU
m2
cos
ω
t
— 
сүзгі конденсаторындағы кернеу және оның ішіндегі ток. 
Осы теңдеуге 
i
'
2
= 0 
ток мәнін қойып, диодты ажырататын 
t
1 
уақытын анықтаймыз: 
бұдан
t
1 
уақыт моментінен бастап, қабылдағыштағы кернеу 
экспоненциалды өзгеретін болады (1.5
-
бөлімшені қараңыз):
 

381
14.5-
сурет
14.6-
сурет
бұл 14.4, 
а
суретінде штрих сызықпен 
көрсетілген. 
t
2
уақыт 
моментінде 
u
C 
конденсатордағы және 
и''
2
= U
m2
sin
ω
t
түзеткіш кірісіндегі кернеу тең болады 
және 
VD2 
диоды қосылады. Бұдан әрі 
тізбектегі процесс жүйелі түрде 
қайталанады. Сүзгі конденсаторының 
энергия көзінен 
i
C 
тогымен жүйелі 
зарядталуы және оның қабылдағыш тізбегінде артынан токтан 
ажырауы жүзеге асады (14.4
-
сурет, 
б
). 
Тегістегіш сүзгіні қосу 
U
0 
тұрақты құраушысын ұлғайтады және 
түзетілген кернеудің үйлесімді құраушыларының мөлшерін 
азайтады. 
Түзеткіштің сыртқы сипаттамасы
деп 
U
0 
түзетілген кернеудің 
орташа мәнінің 
I
0
 
түзетілген токтың орташа мәніне тәуелділігін 
айтады. 
14.5-
суретте тегістегіш сүзгісіз (
1
-
тәуелділік) және тегістегіз 
сүзгілі (
2
-
тәуелділік) бір фазалық түзеткіштің сыртқы сипаттамалары 
келтірілген. 
Бірінші жағдайда жүктеме тізбегінің кедергісі азайған кезде және 
түзетілген ток ұлғайған кезде 
U
0 
кернеуінің азаюы нақты диодта 
кернеу азаюының ұлғаюымен, ал екінші жағдайда конденсатордың 
токтан анағұрлым тез ажырауымен түсіндіріледі. 
Түзеткіштің көпірлік схемасында
(14.6-
сурет) төрт диод 
түзеткіш көпірдің төрт иінін құрайды. Периодтың бірінші 
жартысында 
VD1
және
VD2 
диодтары қосылған және 
i' 
тогын 
өткізеді, ал 
VD3
және
VD4 
диодтары ажыратылған. Периодтың 
екінші жартысында 
VD3
және
VD4 
диодтары қосылған және 
i'' 
тогын 
өткізеді, ал 
VD1
және
VD2 
диодтары ажыратылған (14.7
-
сурет, 
а
). 
Көпірлі схема үшін нөлдік шықпалы трансформаторлы түзеткішке

382

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: