Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 34,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Бишаева Дене шынықтыру
| Тұрақты тепе-теңдік
– қозғалыс сапасы ретінде денені статика мен динамикада тепе-тең қалыпта ұстап тұруға мүмкіндік беретін қабілет. Статикалық және динамикалық тепе-теңдік тірек болғанда да, болмағанда да көрініс табуы мүмкін. Тепе-теңдіктің анықтаушы рөлі кинестетикалық және вести - булярлы анализаторларға тиесілі. Көре алмай қалу тепе-теңдік - ті сақтауға кері әсер етеді. Тепе-теңдікті негізінен екі жолмен дамытуға болады. Олар - дың бірі тепе-теңдікті сақтау қиынға соғатын жаттығуларды жасауға негізделеді. 107 КӘСІБИ ТҰРҒЫ - ДА МАҢЫЗДЫ ДЕНЕ (ҚИМЫЛ) ҚАБІЛЕТ - ТЕРІ. ОЛАРДЫ ЖЕТІЛДІРУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ. Оларға жылжумен (әртүрлі бағытта) тепе-теңдіктің әртүрлі түрлеріне қатысты жаттығулар, статикалық жаттығулар және кішірейтілген тіректердегі қалыптар және т.б. жатады. Вестибулярлы және кинестетикалық анализаторларды жетіл - дірудің өзге жолы – тоңқалаң асу, аударылып түсу, басты айнал - дыру, аяқ-қолды айналдыру, денені (әртүрлі жазықтықта) ай - налдыру секілді жаттығулар. Осылайша, қозғалыс (физикалық) сапаларын жетілдіруге бағытталған физикалық шынығу жалпы және ерекше жұмыс қа - білеттілігінің тиімділігі және ұзақтығы деңгейін жоғарылатады; денсаулықта жақсартады; «заманауи» аурулар факторларының пайда болуын төмендетеді; денеде май массаларының пайда бо - луын төмендетеді; оң эмоционалды фон туындатады; психо-фи - зиологиялық сапаларды (жад, ойлау, қабылдау, ерік), күйзеліске төзімділік механизмдерін, әлеуметтік, моторлы, адамгершіліктік машықтарды жетілдіреді. Сондай-ақ организмге шипалы әсер етуге, жаттығу жұмыстарының айтарлықтай тиімділігіне келесі шарттарды орындау арқылы ғана қол жеткізуге болады: ■ организмге физикалық жүктеменің әсер етуінің тиімді дозасы (белгілі бір шектерде болуы тиіс: жоғарғысы организмнің индивидуалды мүмкіндіктерінен асып кет- пеуі тиіс, төменгісі жүйелік жаттығулардан оң жиынтық әсердің жеткілікті ықпал етуімен анықталады); ■ спорттық жаттығу жұмыстарының негізгі қағидаттары - на, ережелері мен әдістеріне сүйену; ■ негізгі гигиеналық талаптарды орындау (жаттығушылар - дың өздеріне және жаттығу орындарына қатысты); ■ мақсат қою, бағдарлама-минимум мен бағдарлама-макси - мумды құру; ■ қозғалысқа назар аудару; оң жүйке-эмоционалды жағдай - да жүктемені орындау; ■ СӨС (салауатты өмір салтын), тамақтану режимін, дема - лу режимін ұстану, зиянды әдеттердің болмауы. Кәсіби тұрғыда маңызды қозғалыс сапаларын жетілдіру - ге бағытталған жеке жаттығу жұмыстарының жобалап жаса - лынған жоспарын қозғалыс белсенділігінің (жеңіл атлетика, жүзу, шаңғы тебу) классикалық түрлерімен пайдалану 5-9- кестеде көрсетілген. |