Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 34,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Бишаева Дене шынықтыру
| 5.5. Ептілік
Көптеген өмірлік жағдайларда адамға күш, шапшаңдық және төзімділік қабілетерінен бөлек, ептілік секілді қабілет қа - жет. Ептілік — бұл, біріншіден, жаңа қозғалыстарды бір - ден игеріп кетуге (үйреніп кетуге), екіншіден өзгеретін жағдайдың талаптарына сәйкес қозғалыс қызметін жыл - дам қайта құруға мүмкіндік беретін қабілет. Н. А. Бернштейн 39 Психологиялық тұрғыдан қарағанда ептілік өз қимыл-қозғалыстарын қабылдау толыққандығына, қоршаған орта мен ынталылыққа тәуелді. Сондай-ақ ептілік орталық жүйке жүйесінің созылымдығымен де анықталады. Ол қозғалыс реакцияларының шапшаңдығы мен нақтылығымен тығыз байланы - сты. Қозғалыс машықтары көлемі жоғары болған сайын ептілік деңгейі де жоғары болады. Қозғалы - ста епті болу үшін, қозғалыс міндеттерін жылдам әрі дұрыс шеше білу үшін күшті, шапшаң, төзімді болу қажет, буындар қозғалғыштығы, ерік-жігер са - палары жақсы болуы тиіс. Ептіліктің негізгі сипат - тамалары – қимыл-қозғалыс нақтылығы, олардың үйлесімді күрделелігі, қозғалысты аяқ астынан өз - герген жағдайда орындай білу қабілеті. Николай Александрович Бернштейн (1896 —1966), белгілі ғалым, КСРО медици - на ғылымдары академиясының корреспондент мүшесі, КСРО Мемлекетік премия лауреаты (39-сурет), ғылымдағы өзі «физиологиялық белсенділік» деп атаған жаңа бағыт авторы, ептілікті «Ептілік және оның дамуы туралы» өз еңбегінде былай си - паттаған: «ептілік – кез келген жағдайдан қимылмен оңай өтіп кету қабілеті, яғни кез келген орын алған қозғалғыш мәселені оңай игеру қабілеті: 1) дұрыс (яғни адекватты әрі нақты); 2) шапшаң (яғни жылдам әрі ұтымды); 3) орынды (яғни мақсатты түрде және үнемді); 4) тапқыр (яғни айлалы және ынталы)». 105 КӘСІБИ ТҰРҒЫ - ДА МАҢЫЗДЫ ДЕНЕ (ҚИМЫЛ) ҚАБІЛЕТ - ТЕРІ. ОЛАРДЫ ЖЕТІЛДІРУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ. Кеңістіктік нақтылық, уақыт микроинтервалдарын ажырата білу қабілеті (5, 10, 15, 20 б), жақсы дамыған бұлшықет сезімі және бұлшықет-буын сезімталдығы еңбек және күнделікті жағдайларда практикалық қозғалыстарды игеру үшін қажет. Ептілікті дамыту үйлесімдік тұрғыдан күрделі қозғалыс әрекеттерін меңгере білу, аяқ астынан өзгеретін жағдайларға байланысты қозғалыс әрекетін қайта құру секілді қабілеттерді дамытудан туындайды. Мұндайда уақыт пен кеңістіктегі қозға - лыстарды («кеңістік сезімі», «уақыт сезімі») дәл қабылдай білу және жасай білу қабілеттерін жетілдіру, тепе-теңдікті сақтай білу, күш түсіру мен босаңсуды ұтымды кезектестіре білу және т.б. қабілеттер айтарлықтай мәнге ие. Ептілікті дамытудың негізгі жолы – жаңа әртүрлі қозғалы - старды меңгеру. Бұл өз алдына қозғалыс машықтары қорлары - ның артуына алып келеді және қозғалғыш анализатордың функ - ционалдық мүмкіндіктеріне оң әсер етеді. Жаңа қозғалыстарды меңгеру қабілеті ретінде ептілікті да - мытуда жаңа элементтерден тұратын кез келген жаттығулар пайдаланыла алады. Машықты автоматтандыру негізінде бұл жаттығулардың ептілікті дамыту құралы ретіндегі маңызы аза - яды. Ептілікті дамыту үшін аяқ астынан өзгеретін жағдайға бір - ден жауап қайтара білуге байланысты жаттығулар ұсынылады (спорттық және қозғалмалы ойындар, белгілі бір тапсырмалары бар секіру жаттығулары, жекпе-жек (40-сурет) және т.б. Жекпе-жек — ептілікті дамыту амалы жүктеу/скачать 34,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|