Оқулық Егорина А. в., т б. Е25 География
жүктеу/скачать 3,77 Mb. Pdf көрінісі
|
География 7 сынып Егорина
| Құрлық көліктерінің
арасында теміржол көлігінің рөлі ерекше. Ауа райы жағдайын талғамайтын көлік. Темір жолды биік таулардан басқа жерлердің барлығына пайдалануға болады. Қозғалысы тұрақты, тасымал- дау құны арзан және тасымалданатын жүктің салмағы жоғары болуымен ерекшеленетін тиімді көліктердің бірі. Темір жолдарының ұзындығы бо- йынша жетекші елдер: АҚШ, Ресей, Үндістан, Қытай, Германия, Франция. Темір жолдары тығыз елдер көбінесе Батыс Еуропа елдері. 1000 км 2 -ге 100 км-ден астам теміржол тиесілі. Теміржолдың жиілігі ең төмен елдер – Африка, Азия және Латын Америкасында орналасқан. Қазақстанда үш меридиан бағытындағы теміржол магистралы бар. 1. Орынбор-Ташкент, 2. Түркістан-Сібір (Семей-Алматы—Луговой). 3. Трансқазақстан (Петропавл-Қарағанды-Шу). Екі ендік бағытта жүретін магистрал бар. Ортасібір (Челябинск-Қос- танай-Көкшетау-Қарасу) және Оңтүстіксібір (Қарталы-Астана-Құлын- ды-Барнаул). Бұл темір жолдар Қазақстанның «ірі теміржол шеңберін» қалыптастырады. Автомобиль көлігі жүкті жылдам және соңғы пунктке дейін жеткі- зуімен ерекшеленеді. Қолайсыз жағы, жанармайды көп жұмсауы және қоршаған ортаны ластауы (көбінесе үлкен қалаларға тән үрдіс). Сонымен бірге, тасымалдау құны жоғары. Автомобиль көлігі салмағы бойынша жүкті тасымалдаудан дүниежүзінде бірінші орынды алады. Алайда, жақын қашықтыққа тасымалдайды. Автомобиль жолының ұзындығы бойынша бірінші орында АҚШ (жалпы жолдың ұзындығы 5 млн километрден астам). Тығыздығы бойынша Батыс Еуропа елдері мен Жапония жетекші орында. Қазақстанның автомагистралдарының жалпы ұзындығы 100 мың км-ге жуық. Мемлекеттің шаруашылығын тиімді жүргізу үшін жолдың ұзын- дығы екі есе аз. Солтүстік аудандардағы автожолдың ұзындығы Батыс және Орталық аудандармен салыстырғанда екі есе жоғары. Оңтүстік аудандарда соңғы жылдары автожолдарды салу біршама қарқынды жүргізілуде. Құбыр жолдары сұйық және газ тәрізді жүктерді тасымалдауға ар- налған көліктің экономикалық тұрғыдан ең тиімдісі болып есептелінеді. Құбыр жолын салуда көбінесе қысқа жол таңдалады. Жүкті тоқтаусыз жеткізіп тұрумен бірге, көп қызметшіні талап етпейді. Ең ұзын құбыр жолдары Ресей, АҚШ, Канада елдерінде. «Дружба» құбыр жолының 166 ұзындығы 5 мың километрден астам. Ресейдің Батыс Сібірдегі газын Ба- тыс Еуропаға тасымалдайды. Қазақстанның құбыр жолдары мұнай мен газды өндірумен және мұнай-газ және мұнай өңдеу өнеркәсібімен тікелей байланысты. Құбырдың ең жиі орналасқан ауданы батыс аймақтар. Аты- рау қаласынан құбыр жолдары жан-жаққа тартылған. Қазақстан арқылы өтетін ірі құбыр жолдары: Орта Азия – Орталық және Бұхара – Орал. Солтүстіктен оңтүстікке Омск – Павлодар – Шымкент – Шарджоу мұнай құбыры өтеді. Қазақстанның мұнай құбырлары экономикалық серікте- стеріміз Ресей және Қытай елімен байланыстырады. жүктеу/скачать 3,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|