§ 1. географиялық зерттеулердің нысандары негізгі ұғымдар: география, физикалық география, әлеуметтік-эко-
номикалық география, картография, табиғи кешендер.
1. физикалық география нені оқытады? Географияның басқа ғылым-
дардан ерекшелігі, зерттеу нысандарының болуы. Қазіргі кезде өткенді
ерекше сезіммен қабылдаймыз. Адамзаттың даму тарихында, адам та-
биғатқа тәуелді болмай, оны бағындырғысы келді. От жағуды үйреніп,
мұздық кезеңнен аман есен өтті, жануарларды қолға үйретті, бидай екті,
қолөнерді үйренді. XX ғасырға дейін бүкіл ғаламшарды тіршілік орта-
сына айналдырды. Үш мыңыншы жылға аяқ басқан кезде, адамзаттың
ары қарай тіршілігі табиғатқа тәуелді екендігі белгілі болды.
Ғылымның атауын ежелгі грек оқымыстысы
Эратосфен берді. «Гео» –
Жер, «графо» – жазамын, яғни «география» термині – «Жерді сипаттап
жазу» деген мағынаны білдіреді. Шынында да, география ұзақ жылдар
бойы жер бетінің табиғатын, жеке мемлекеттердің халқы мен шаруашы-
лығын жазып келді. Жер бетін ғылыми тұрғыдан сипаттауға және толық
картасын жасауға мыңдаған жылдар кетті.
Географияның негізгі екі бағыты бар: физикалық және әлеуметтік-
экономикалық география.
Табиғатты зерттеумен физикалық география айналысса, тұрғын халқы
мен шаруашылығын – әлеуметтік-экономикалық география зерттеді.
