бастаулары іске асатын ағымдағы коғамдык міндетгердің сипатына
байланысты бұл кұкыктардың жалпы аукымы мен олардың эр
кайсысының жеке салыстырмалы салмағы айтарлықтай өзгереді. Жалпы
бостандыктың өз мүдцелері, еркін коғамдык күрылыс жекеленген адам
«кұкыктарын» шектеуді талап етеді, ал олардың өзі қызмет ету
бастауларымен жэне онымен байланыстағы ынтымактастык пен
бостандыкты тауып, іске асырудың тек қосалкы кұралы болғандықтан
әркашан салыстырмалы жэне туынды болады.
11.3. Жақсылық пен жамандық
Адамға жағымды нәрселердің бэрі жаксылык ұғымына кіреді. Адам
жаксылык атаумен өзінің арман-мұраттарын, болашактан үміттенуін,
адамзатка деген игі тілек, сенімін білдіреді. Жаксылык аркылы жеке
адамдардың іс-әрекеттеріне, коғамдык катынастарға баға беріледі,
тұлғаның ізгілігі айкындалады.
Жамандык
-
керісінше,
адам
күнкөрісіндегі
жағымсыз
көріністерінің жалпьшама аталуы. Оған негізінен коғамдык пікірмен
айыпталатын теріс кылықтар мен пиғылдар жатады. Жамандыкка
арамдык біртабан жакын. Кісіге әдейі кастандык жасау, оған накақтан
ұрыну, ата-ананы сыйламау, олардың тілін алмау, жетімнің акысын жеу,
адамды орынсыз келемеждеу, жэбірлеу, жалған куэлік беру, ғайбат
сөйлеу, ұрлык кылу секілді жамандыктың эртүрлі көріністері өкінішке
орай, казір де кездеседі.
Жаксылык пен жамандыкка катысты бізді толғандырып жүрген бір
мәселе: «Адам туысынан жаман ба, зұлымдыкка бейім бе?» деген сұрак.
Ғұламалар бұл сұракка эртүрлі жауап беріп келеді. Олардың кейбірі-
адам жануардан жаралған, сондыктан одан мұра болып калган сокыр
сезімдер (инстинктер) адамды жарға соктырмай коймайды дейді. Енді
біреулері: «туғаннан адам сәби сиякты пэк, тек оны бүлдіретін коғам»
Достарыңызбен бөлісу: |
