Қайырымдылык ұғымы адамдарадың ең жалпы мүдделерін, болашакка
деген үмітін, талап-тіліектерін білдіреді. Қайырымдылык өмірдің
сакталуы мен дамуына кызмет етеді. Зұлымдылык, керісінше, өмірге
кедергі жасап, оны жоюға тырысады. Этикадағы барлык жаксы жэне
жаман касиеттер салысырмалы мәнге ие. Мысалы, коркыныштан туған
көнбістік өз кұнын жоғалтады. Э. Фромның айтуынша, жекелеген
жақсылыктар мен жамандыктар емес, ізгілік пен күнәкарлык мінез-
сипаты этикалык зерттеудің нағыз пэні болып табылады.
Жаксы адам пайдалы заттарды, өнер туындыларын жэне ой
жүйелерін тудыра алғанымен, бұл игіліктің ең маңыздысы оның өзі
болып табылады. Егер физикалык өсу өзіне кажетті жағдайларда жүзеге
асырыла беретін болса, ал адамгершілік деңгейдегі жаратылыс үдерісі
автоматты түрде іске косыла коймайды. Э. Фромм жазғандай, «адам
ахуалының касіреті оның дамуының толык еместігінде. Адам эрқашан
да толык туылуға үлгермей жатып-ак өмірден өтеді». Адамның мэні мен
жазмышы осында.
Аристотельдің айтуынша, адам максатын назарға алу аркылы
ізгілікті аныктауға болады. Жақсы адам - бұл акыл-ойдың көмегімен өз
эрекетінде адам бойына тэн мүмкіндіктерге жол ашатын адам.
Спинозаның көзқарасы бойынша, ізгілік адамның өз күшін пайдалануын
білдіреді, ал күнәкарлық - өз күшін пайдалана алмаушылық,
зұлымдылыктың мэні - әлсіздік. Бұл айтылғандардан шығатын
корытынды, «кайырымдылыктың» аныктамасы
— бүл кадыпты
элеуметтік кұндьшыктарды білдіретін жалпы этикалык ұғым ғана емес,
адамдар кылыктарында жүзеге асатын адамгершілік.
Ізгілікті адам концепциясының айшыкты көрінісі XX ғасырдың үлы
гуманисі А. Швейцердің өмірді кастерлеу туралы ілімінде байкалады.
Оның негізгі сәттеріне токаталайык. «Адам өзінің ішкі үмтылысында
Достарыңызбен бөлісу: |
