«Әдептілік, ар-ұят - адамдыктың белгісі», «Өз ұятын білген кісі, бір кісіге төрелік береді» т.б. деген макал-мэтелдері дэлел бола алады. Қазак халкы ар-ожданды, абыройды капы кастерлеген, оны адамгершіліктің туы етіп көтерген, сондықтан жастарға бата бергенде «Абыройлы бол!», «А, кұдай абыройыңнан айырма», - деп тілек білдіріп отырған. Ал, намыс - адамның ішкі сезімі, абыройды қорғайтын құралы. Намыс - адамның қадір-касиетіне байланысш өте нэзік, өткір, күшті лап етпе сезім. Ол адамды жаман әрекеперден сақтайтын таза ұлы касиет. Қазак халқының моральдык-этикалык тэрбиесі туған жерге, отбасына, үлкен- кішілерге, қоғамға т.б. көрініс береді. Үлкендерге деген сыйластықты орнату мақсатында калыптаскан нормалар мінез-күлықтың калыптасуына зор ыкпал етеді. Бүған мысал: үлкеннің жолын кесіп өтпе, сөзін бөлме, үлкендерге сәлем бер, үлкендердің көңілін калдыратындай қылык жасама, т.б. Мораль, адамгершілік, парыз деген үғымды ең алғаш отбасынан яғни ата-анасы аркылы біліп, түсінеді. Ата-ана парызы - өтелмейтін 232
парыз. Соның ішінде ананың орны ерекше. «Ана
сүтін оны Меккеге үш рет аркалап апарсаң да өтей алмайсың», - деп халық бекер айтпаған. Халықтык тэлім-тәрбиеде экенің де орны ерекше кұрметті. Аналарының балаларына «әкең біледі», «экеңмен ақылдас», «әкеңнен бұрын аска отырма» деп барлық нәрсені экесінін нұскауымен істеуге үйретуі әкенің казак отбасындағы орнын көрсетеді. Мүның бэрі казак халкының бала тәрбиесіне үлкен мән бергенін дәлелдейді. «Он үпгге отау иесі» деген ұғым бойынша бабаларымыз ес білген шағынан бастап баланы өмірге
