материалдары негізінде М.Вебер кандай әлеуметтік жағдайларда,
элеуметтік топтар мен кәсіби топтарда діннің ғүрыптык-табынушылык,
аскеттік-эрекеттік,
мистикалык-пайымдык
жэне
интеллектуалды-
догматтык сэттері басым болатынын бакылайды. Магиялык элементгер
егінші халыктардың (әсіресе шаруаларда) дінінде көп ұншрасады,
тағдырға, жазмышка сену жауынгер халыктардың (эскерилердің) дініне
277
гэн; кала халкының (колөнершілер еңбек процесін рационалды
ұйымдастыруға бағынышты) рационалды сипатта болады.
Әлемдік діндер тек бір халыктың немесе топтың ішінде ғана
таралмайтындыктан
жоғарыда
көрсетілген
сэттердің
эртүрлі
қосындылары кездесіп отырады. Вебер қытай мэдениетінде орасан зор
рөл
аткарған
конфуцийшілдікті
талдай
отырып,
діндарлыкгың
иңдивидуалды типін былайша сипаттайды. Конфуцийшілдік өте
нактылы, буддизмге немесе христиандыққа тән о дүниеге деген
кызығушьшык оған мүлде жат. Конфуцийшілдік этиканың маңызды
игіліктері - ұзак өмір, денсаулык, байлық, яғни бұл дүниедегі берекелі
өмір. "Ресми конфуцийшілдікте батыстық мағынадағы индивидуалды
жалбарыну жоқ.
Ол тек ғұрыптык формаларды ғана біледі."
Құдайтандаушылык, аяугершілік идеялары кытай рухына жат. "Буддизм
сиякты конфуцийшілдік те этикалык ілм болды. Алайда өзінің ішкі
әлемдік этикасына сай ол буддизмге қарама-карсы. Буддизмге Караганда
конфуцийшілдіктщ онан да үлкен айырмашылығы сыртқы әлемге, оныц
тәртіптері мен шартгарына бейімделуінен көрінеді". Конфуцийшілдіктің
ақыл-ойы, - деп жазады М.Вебер, - тэртіптің рационализмі болды.
Достарыңызбен бөлісу: |
