Жэне осыдан көркемдік идеялардың инвариантты көпшілігі туындайды:
бір ғана көркем идея эркімде эртүрлі кабылданады. Ғылымда идеяларды
иеленудің деңгейі ғана эртүрлі. Өнерде болса иеленудің деңгейі де,
мазмұны да эртүрлі: көркемдік шығармада берілген элеуметтік-тарихи
тәжірибені адам өзінің индивидуалдык аснасына көшіреді, нэтижесінде
көтерілген мәселелер мен нактылыкка деген оның және түлғалык
катынасы калыптасады.
Өнерде тек суретткердің түлғасы ғана таңбаланбайды. Шығармада
адамдардың жалпы бұкарасы үшін маңызды кажетті, түрақты нэрселерді
бейнелей отырып, ол оған тұлғалык форма береді, яғни элемді өзі
аркылы ашады. Осылайша, суреткер халықты өзінің өмірлік тәжірибесін
иеленуге мәжбүрлейді. Өнердің ұлттық ерекшелігі автордың көркемдік
ойлауының
ерекшелігінен көрінеді. Өнердің төлтумалығын ашудың
кілті де осында. Бейнелік (образдык) ойлаудың әртүрлі ұлттык
кұрылымдарында
сезімдер,
бояулар,
белгілер
алмасуының
эмоционалдык алгоритмдері де эртүрлі. Өнердегі ұлттық ерекшеліктің
дэл аныктамасын Н.В.Гоголь береді: “...нағыз ұлтжандылык сарафаны
(алжапкышты) сипаттауда емес, халыктың рухының өзінде. Ақын, тіпті,
мүлде бөтен элемді сипаттаған кезде де үлтжанды бола алады, ол оған
өзінің ұлтгык стихиясының, өз халкының көзімен карайды, өз
отандастары калай сезініп жэне сөйлейтіндей етіп, сезінеді жэне сезінеді
және сөйлейді (Шығыс жинағы,1953, т.6. - 34 б.).
Ұлттык өмірлік-тарихи жэне көркем тәжірибе өз кайталануында да
кайталанбайды. Ол халыктар біртұтас қоғамдық зандар бойынша өмір
сүріп, жасампаздыкпен айналысқандыктан кайталанады. Ол жалпы
зандардың
эрбір
халыктың
Достарыңызбен бөлісу: |
