схоластикалык
тэсіл
калыптасты.
Негізгі
өкілдері:
Ансельм
Кентерберийский, Иоанн Росцелин, Пьер Абеляр, Аугустин Аврелий т.б.
48
2. Кемеліне жеткен схоластика (XIII ғ.). Аристотельдің еңбектері
латын тілінде болса да, көпшілік арасына тарап,
ғылым мен
филосфияның теологиядан бөлініп (Әл-Фараби мен Ибн Рушдтық “екі
ұдай акикат” теориясы негізінде), философиялык-теологиялык ілімінін
қалыптасып, кең етек алған кезең болды. Негізгі өкілдері ¥лы Альберт,
Фома Аквинский, Дунс Скотт т.б.
3. Қулдырау кезеңі (ХІѴ-ХѴ). Шынайы ғылыми жэне теологияньщ
тек бедел мен атакка табынған, тэжірбиеден, ѳмірден алшақ, кернаулык
сарыны басым мистикалык ілімге айналуына байланысты схоластика
мүлде нәтижесіз тіл безеген ғылымсымак ретіде калыптасты. Негізгі
өкілдері: Уильям Оккам, Жан Буридан т.б.
Схоластикалык тәсілдің негізін калаушы жэне корғаушы француз
теолог-схоласты, философ Пьер Абеляр (1079-1142 ж.) болды. Негізгі
еңбегі: “Бар және жоқ”. Абелярдың пікірінше, шынайы өмір сүретін -
жалкылар, бірак олардың өзара ортақ касиетгері болғандықтан, осы
негізде әмбебап жалпы ұғымдар калыптасады. Әмбебап жалпылар
(универсалийлер) шын өмір сүреді, себебі ол кұдайдың ақыл-ойында
бар. Сонымен коса ол өзі жаратқан затгардың үлгісі болып табылады.
Олай болса, жалкыларды зерттеп, алған білім де, жалпылардың шын
өмір сүретіндегіне деген сенім де, бір-біріне кайшы келмеулері керек.
Адамға ең кееркті нэрсе оның іс-әрекеті емес, кұдайға деген сенімі.
Абеляр осындай екі-ұшты пікірлері үшін номиналистер жағынан
да, реалистер жағьтан да сьгаға түсті.
Достарыңызбен бөлісу: |
