асатын байланыс таным логикасының іргетасы болып табылатынын
дәлелдейді.
Фараби Аристотельдің, эл-Киндидің ізін қуып, философия мен
гылымның барлык салалары бойынша үлкен жетістіктерге жетеді.
Мэселен,
Фараби
шыгармаларының
санын
неміс
галымы
Ш.Штейншейдер 117 еңбек десе, түрік галымы Атеш 160, ал тэжік
галымы Б. Ғафуров 200 трактат деп көрсетеді. Фараби философия
саласы бойынша грек ойшылы Аристотельдің
“Категориялар”,
“Метафизика”, “Герменевтика” мен “Софистикасына” түсініктемелер
жазды. Ол еңбектері күні бүгінге дейін де мэн-маңызын жогалткан жоқ.
Сөйтіп, Фараби шыгыс пен батыстың гылымы мен ежелгі мэдениетін
таныстыруда үлкен рөл атқарды.
Сондыктан
да XI гасырда өмір сүрген Фарабидің ізін қуушы
атакты Ибн-Сина (980 - 1037) тек Әбу Насыр түсіндірмелері аркылы
тана Аристотель еңбектерінің ойын үгып, куанғанынан кайырпіьшарга
садақа үлестіргені жайлы жазган екен. Аныгырак айтсак, Аристотель
шыгармалары сол кездің өзінде-ақ араб тіліне аударылып үлгерген-ді.
Араб шыгысында Аристотельдің кейбір кұнды ойлары бұрмаланып
көрсетілді. Бірак көп еңбектері тэржімаланбагандыктан ұлы грек
философының ойын түсіну қиын болды. Сондықтан да көп тілдерді
жетік білген ұлы ғалым жерлесіміз Аристотель шығармаларына араб
56
тілінде түсіндірме жазуды ұйғарды. Сөйтіп, ол ұлы философтың
мұраларын жаңсақ пікірлерден тазартып, өз калпында дұрыс түсіндіре
біліп, өзінің бірінші ұстазға деген ғылым саласындағы үлкен
адамгершілік, азаматтык іс-әрекетін таныта білді. Сондыктан да шығыс
философтары оны “ал муаллим ас-сани” - екінші ұстаз деп атаған.
Достарыңызбен бөлісу: |
