§ 10. ШЕҢБЕРДЕГІ БҰРЫШТАР 1. Шеңбер туралы бастапқы мәліметтер. Анықтама.
Шеңбер деп берiлген нүктеден бiрдей қашықтықта жат қан жазықтықтың барлық нүктелерiнен тұратын пiшiндi (фигу раны) айтады. Шеңбер жазықтықта берiлген
O нүктеден
бiр дей қашықтықта ор наласқан нүктелерден
құралған. Берiлген
O нүкте
шеңбердiң ортасы деп аталады. Шеңбердiң кез келген нүктесiн оның
ортасымен қосатын кесiндi
шеңбердiң радиусы делiнедi. Шеңбер нүктесiн оның ортасымен
қосатын кез келген кесiндi де оның радиусы
болады. Әдетте ортасы
O және радиусы
R шеңбер
мынадай белгiленедi: (
O ,
R ) (1-
a сурет)
.
Шеңбердiң кез келген екi нүктесiн қосатын
кесiндi
хорда делiнедi. Шеңбердiң ортасынан
өтетiн кесiндi оның
диаметрi деп аталады.
1-
б суретте шеңбердің радиусы мен екі хор-
да сы бейнеленген, хордалардың бірі шең бер-
дің диаметрі:
OE – радиус,
CD – хорда,
AB –
диаметр.
Әдетте диаметр
d әрпімен белгіленеді. Бізге
мә лім болғанындай, диаметр радиустан екі есе
үлкен, яғни
d = 2
R -ге тең.
