-§. Оқытуды ұйымдастырудың сабақтан тыс формалары

12-§. Оқытуды ұйымдастырудың сабақтан тыс формалары

1. 
   Мазмұны бойынша математика бағдарламасына қатысты емес. Бірақ берілетін білімдер оқушылардың күшіне сай болуы керек.
   
2. 
   Сыныптан мүмкіндігінше, барлық оқушыларды жұмылдыруы, яғни, қызықты болуы қажет. Меңгеру деңгейі төмен болған оқушылар да қызығу арқылы белсенді оқушыларға айналуы мүмкін.
   
3. 
   Сыныптан тыс болған жұмыстар еріктілік принцпіне негізделе отырып ұйымдастырылады, бірақ қызығуды қамстамасыз ету керек. Бұл сабақтар бағаланбайды, дегенмен белсенді қатысқан оқушылар ынталандырылады.
   
4. 
   Сыныптан тыс жұмыстардың мазмұнына қарап, 10-12 минуттан 1 сағатқа дейін арналған болуы мүмкін.
   
5. 
   Сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны мен формасының әр алуандылығы.
   

1. 
   Сабақта оқушылар алған білім, іскерлік және дағдыларды есепке алған жағдайда өткізіледі.
   
2. 
   Сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың қалауы, әуесқойлығы, шығармашылық принциптеріне негізделуі және олардың индивидуал пікірінлерін қанағаттандыру мақсатында ұйымдастырылады.
   
3. 
   Сыныптан тыс жұмыстарды өткізу сабақтардан ерекшеленіп, қызықты жағы күштірек болады. Мұның үшін қажетті шарт мынадай, яғни, өткізілген жұмыстың жоспарлануы және жүйелілігінің күрделілігі болып табылады.
   

¹	Шара түрі	Шара тақырыбы	Шара мақсаты	Оқытушыны ң қызметі	Оқушының қызметі
1	Математика лық ойындар	Сиқырлы квадрат	Жылдам және анық есептеу	Ойынды басқару, оқушыларды қызықтыру және сиқырлы квадраттың трихымен таныстыру	Логикалық тұрғыдан пікірлеу
2	Қызықты математикал ық сағаттар	Ребустар, фокустар, кросвордтар	Математика сабақтарынд а алынған білімдерді тереңдету	Түрлі ребустарды кросвордтард ы дайындау	Ребустарды және кросвордтард ы табу
3	Математика лық викторина	Барлық нәрсені білуді қалаймын	Күрделі мәселелер	Түрлі күрделі мәселелерді дайындау және	Барлық мәселелерді білуге ұмтылады
				викторинаны басқару
4	Математик ертегілік	Тарихи мәселелер	Тарихи мысамлдард ы үйрену	Мысалдарды дайындау және басқару. Тарихи мысалдарға қызықтыру	Мысалдарды шешуге әрекет жасау
5	Математика үйірмелері	Атақты математика ғалымдарыны ң өмірі мен қызметі	Ғалымдарды ң математикағ а қосқан үлесі, математика тарихын терең үйрену	Математика үйірмесін басқару және сценари жазу	Тарихи материалдар дың жиынтығы
6	Қабырға газеті	Қызықты тарихи хикаялар, ғалымдардың шығармашыл ығы және өмрінен жаңалықтар	Оқушылард ың дүниетаным ын қалыптастыр уға қол жеткізу	Қабырға газеті үшін матриал топтау	Қабырға газеттерін шығару және тарихи материалдар ды үйрену
7	Экскурцияла р	Тарихи мұражайларға , саяхаттарға алып бару	Ұлттық графика, геометриялы қ фигураларме н таныстыру	Экускурция процесінде тарихи материалдар мен таныстыру	Математикад ан жаңа білімге ие болу

Математика сабақтарының нәтижелілігін арттыруда тарихи материалдарды пайдаланудың жоспары

¹	Үйренілетін тақырыптар аты	Сабақтың барысы	Күтілетін нәтиже	Тарихи ұғымдарды қалыптастыру деректері
1	Натурал	Жасау үшін	Цифрлардың	Халық ауыз
	сандардың	цифрлардың	пайда болу	әдебиеті, мысал,
	РАЈАМСИЯС	қажеттілігі, оны	қажеттілігі	жұмбақтар
	И және оның	халық	және негізін	ойшылдардың
	үстінде	шығармашылығыме	қалаушылары	білімі.
	арифметикалы	н құндылықтарында	Ал-
	қ амалдар	өрнектелуі	Хорезмидің “Үнді кітабы” еңбегінің маңызын білу және отансүйгіштік сезімін тәрбиелеу
2	Өлшемдер: Ұзындық, аудан, уақыт, көлем, масса ұғымдары және өлшем бірліктері	Түрлі өлшемдердің келіп шығуының тарихы, оларды күнделікті тұрмыста қолдану. Оқытушыларды нақты, логикалық тұрғыдан пікірлеуге үйрету	Ондық позициондық жүйесінің өлшем бірліктеріне енгізілуі. Оқушылар саналы түрде бұны қолдануы	Түрлі халықтарда өлшемдерді өлшеуде түрлі өлшем бірліктері, олардың атауы. Түрлі өлшеу аспатары сағат, сызғыш, палитка, т.б.
3	Бөлшек және	Үлес және бөлшек	Бөлшектер	Ежелгі Египет,
	үлес ұғымы	ұғымдарының келіп	күнделікті	Шумер
		шығу тарихы, түрлі	тұрмыста	Бабылдықтарыны
		халықтардың бұлар	мысал-	ң бөлшек
		жөніндегі	мәселелерді	жөніндегі білімі.
		пікірінлері	шешуге дұрыс	Орта Азиялық
			енгізілуі.	ғалымдардың,
			Отансүйгіштік	соның ішінде
			тәрбие	Ғияссиддин әл-
				Кашидің
				“Арифметика
				кілті” еңбегі. Ибн
				Сина, Берунидің
				еңбегі.
4	Алгебра	Алгебра ұғымының	Алгебра	Мухаммад-әл-
	элементтері:	шығу тарихы.	элементтерін	Хорезмиді “Ал-
	санды және	Математикалық	саналы түрде	жабр және ал-
	өзгеретін	білімдерді	түсіну, білу,	муқобала” еңбегі
	өрнекті	тереңдету.	дұрыс енгізу.	мен оның
	ұғымдарды,	Логикалық абстракт	Ұлы ата-	маңызы. Ежелгі
	теңсіздіктер	пікірлеуге үйрету	бабалардың	Египет
	мен		еңбегімен	папирустарындағ
	теңдеулерді		жақын танысу.	ы мәліметтер,
	шешу		Ұлттық өздікті	Ежелгі Грек
			аңғару сезімін	Ғалымдарының
			тәрбиелеу	білімі. Омар
				Хайям еңбегі

5	Геометрия	Геометриялық	Оқушылардың	Евклидтің
	элементтері:	фигураларды сызу,	кеңістік	“Негіздер” еңбегі,
	нүкте, түзу	өлшеу,	елестерін	Пифагордың
	сызық, кесінді,	геометриялық	абстракт	ғылыми мектебі,
	бұрыш,	мәселелерді шешу,	тұрғыдан	еңбегі. Барлық
	үшбұрыш,	күнделікті тұрмысқа	пікірлеуін	ұлы Орта Азия
	төртбұрыш,	енгізу	нығайту,	ғалымдарының
	тіктөртбұрыш,		практикалық	еңбегі мен
	көпбұрыш,		дағдыларды	қызметі
	шеңбер,		құрастыру.
	квадрат, аудан,
	т.б.
6	Мәселелерді	Логикалық	Математикалы	Ежелгі Египеттің
	шешу	тұрғыдан пікірлеу,	қ білімдерді	папирустарынан
		анализ және	практикаға	бастап қазіргі
		синтезді қолдануға	енгізу.	уақыттың түрлі
		үйрету. Салыстыру,	Мәселенің	деректері
		жалпылау,	көмегімен
		тиянақтытеуге,	тәрбие
		бағыттауға үйрету	проблемалары
			н шешу

Айта кеткен жөн, индивидуал және топ сабақтары жүйелі түрде өткізілмеуі, керісінше, негізгі жұмыс сыныпта орындалуы қажет. Сыныптан тыс жұмыс формалары сыныптағы сабақпен салыстырғанда өзіне тән бірнеше ерекшеліктерге ие:

1. 
   Өзінің мазмұны бойынша ол мемлекеттік бағдарламамен шектелмеген, математикалық материал оқушылардың білімі мен біліктіліктеріне сай берілуі тиіс.
   
2. 
   Бастауыш сыныптарда балалардың математикаға қарағанда топтаған қызығулары туралы әлін айтуға болмайды.
   
3. 
   Тапқырлық, зеректік, жылдам есептеу, шешімнің нәтижелі тәсілдерін пайдалану ынталандырылуы қажет.
   
4. 
   Сабақ 45 минутқа жоспарланған жағдайда сыныптан тыс болған сабақтың мазмұнына және өткізілу формаларына қарап 10-12 минутқа да, бір сағатқа да арналған болуы мүмкін.
   
5. 
   Сыныптан тыс жұмыстар формалары және түрлеріне (қызықты математикалық сағаттар, үйірмелер, викторианалар, т.б.) қарай мазмұнының әр алуандылығымен сипатталады.
   

1. 
   сабақ. 1. Ребустарды ойлап табу. 2. Қосу амалына тиісті мәселелер. 3. 100 ішінде номерлеуді білуді тексеруге тиісті жаттығулар. 4. Тапқырлықты талап ететін мәселелер. 5. Юморлық мәселе. 6. Жұмбақтартар. 7. Көңілді санақ (20 ішінде) ойыны.
   
2. 
   сабақ. 1. Ребусты ойлап табу. 2. Тапқырлықты талап ететін тақпақты мәселелер. 3. Геометриялық фигураларды талқылауға тиіст мәселелер. 4. Юморлық мәселе. 5 “Санды толықтыр” ойыны.
   
3. 
   сабақ. Сабақ типіндегі үйірме сабағы.