Балалардың психофизиологиялық әркелкі дамуы («жас ерекшеліктер дағдарысы», «дарынды балалар», «акселерация») және балалардың барлык психоәлеуметтік талаптары мәселелері, оларды оқу-тәрбие процесінде есепке алу. Тұлға дамуының нақты мүмкіндіктері (көкейкесті мүмкіндіктері және
«дамудың таяу зонасы») және оларды тұтас педагогикалық процесте
оқушылардың
іс-әрекетін
ұйымдастыруда
есепке
алу
қажеттілігі
Ш.А.Амонашвили, В.С.Библер, Л.В.Занков, Д.В.Эльконин, В.В.Давыдов,
Е.Н.Кабанова-Меллер, Н.А.Менчинская, Г.И.Щукина, И.С.Якиманская және т.б.
ғалымдардың еңбектерінде нақты ашылады.
112
Тұлға дамуының нақты мүмкіндіктерін психолог Л.С.Выготский баланың
дамуындағы 2 деңгейді – өзекті деңгей мен дамудың таяу зонасын ерекше бөліп
қарастырып, «дамуы алда жүретін оқыту түрі ғана ең жақсы оқыту бола алады,
тек дұрыс ұйымдастырылған оқыту ғана ақыл-ойды дамыта алады» деп дамыта
оқытудың басқа барлық оқыту түрлерінен артықшылығын көрсетеді.
Психология ғылымында темпераментті төрт типке бөліп сипаттайды (49-
сурет).