Мембрандыцитазольді механизм –зат
алмасуды реттейтін өте қуатты механизм болып табылады.
Бір гормон - рецептор комплексі 500 цАМФ-ты түзеді. Бір
цАМФ 100 протеинкиназаны активтендіреді. Бір протеинкиназа 100
мың ферменттің активтілігін жоғарылатады. Бір молекула гормон
50 млн ферменттердің активтілігін арттырады. Аденилатциклаздық
жүйе гормондардың сигналын бірнеше есе күшейте отырып,
каскадты механизм бойынша әсер етеді. [9].
Сигналдар берілуінің аяқталуы. Гормон қысқа уақыт әсер
еткендіктен,
біріншіден тез ыдырайды, гормон-рецептор комплексі
бұзылады. Гормон-рецептор комплексі диссоциацияланғандықтан
N-белокқа әсері тоқтайды.
G-белокпен
байланысқан ГТФ ГДФ-ке және фосфор
қышқылына дейін гидролизденеді. Бұл комплекс жойылған соң
аденилатциклазаға тигізетін әсері тоқтайды, ферменттің активтілігі
тежеледі, сондықтан цАМФ түзілмейді.
Екіншіден, гормон сигналын аяқтау үшін клеткада ерекше
фосфодиэстераза ферменті цАМФ-ке әсер етіп, циклды АМФ-ты
аденил қышқылына айналдырады.
Түзілген аденил қышқылы протеинкиназаның реттеуші
мономерлерін ұстап тұра алмайды. Сондықтан олардың реттеуші
бөлімдері
катализдік
бөлімдермен
қосылып,
фермент
активсізденеді.
Үшіншіден, фосфорланған ферменттер фосфатазаның әсерінен
активсізденеді. Зат алмасуды цГМФ арқылы да, реттеуге болады.
Гуанилатциклаза комплексі аденилатциклаза комплексі сияқты
құралған. Бірқатар ерекшеліктері бар.
1. Гуанилатциклаза комплексінің рецепторы мембрана липидті
қабатына тереңірек орналасқан.
2. Субстраты ГТФ болып табылады. ГТФ –тен цГМФ түзіледі.
3. Клеткада цГМФ тәуелді протеинкиназа бар. Ол екі бөлімнен
тұратын белок, яғни димер. Оның екі аймағы болады, біреуі цГМФ-
ті байланыстырады, ал екіншісі катализдік аймақ болып табылады.
Фермент активтену үшін цГМФ-тың 2 молекуласымен
байланыстыру арқылы протеинкиназа басқа белоктарды мысалы,
