Оқулық университеттер мен педагогикалық, медициналық мал

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Pdf көрінісі

бет	132/221
Дата	28.10.2022
өлшемі	1,28 Mb.
	#155424
түрі	Оқулық

1 ... 128 129 130 131 132 133 134 135 ... 221

Байланысты:
Дәуітбаева К Омыртқасыздар зоологиясы 1 кітап

Тыныс алу және қан айналу жүйесі болмайды. Анаэробты жолымен тыныс алады. Нерв жүйесі
Сезім мүшелерінен тек екі кішкене сезгіш бүртіктері бар, олар тұмсықтың ұшында және жыныс тесігінің жанында орналасқан. Скребнилер дара жынысты. Жыныс

Зәр шығару жүйесі
- протонефридиялы. Кейбір түрлерінде ғана
дамыған. Мысалы, алып скребнилерде (Macracanthorhynchus hirudinaceus)
ұштарында колба тәрізді кірпікшелі клеткалары бар тарамдалған түтікшелер
екі негізгі жинағыш түтікке өтеді де, олар жыныс жүйесінің тұқым шығару
жолына ашылады. Сонымен скребнилердің ерекшелігі - зәр шығару мен
тұқым шығару жолдары қосылған.
Тыныс алу және қан айналу жүйесі
болмайды. Анаэробты жолымен
тыныс алады.
Нерв жүйесі
қарапайым құрылысты. Ми ганглиясы тұмсық қынабына
еніп жатады, одан жұқа нерв талшықтары алға тұмсыққа карай және екі бүйір
нерв бағанасы дененің артқы бөліміне қарай бағытталған.
Сезім мүшелерінен
тек екі кішкене сезгіш бүртіктері бар, олар
тұмсықтың ұшында және жыныс тесігінің жанында орналасқан.
Скребнилер дара жынысты.
Жыныс
мүшелері жұп, олардың түзілуі
ерекше жалғастырушы буынымен немесе лигаментпен байланысты.
Лигамент жануардың тұмсық қынабынан басталып дененің артқы ұшына
бағытталып, дене қуысында жатады.
Аталық жүйесі екі сопақша келген тұқым бездерінен және ұрық
жолдарынан тұрады. Екеуі бірігіп тұқым шығаратын түтікке айналады.
Түтіктің ұшы сүйірленіп шағылыс мүшемен аяқталады. Ол шағылыс
қалтасының ішінде орналасқан. Тұқым шығаратын түтікке арнайы цемент
бездері ашылады (88-сурет).
Аналық жыныс жүйесіндегі екі аналық безі лигаменттің ішкі жағында
орналасып, жұмыртқа түйірлеріне бөлінеді. Бұлар лигамештен дене қуысына
түсіп, жұмыртқаларды шығара бастайды. Олар дене қуысының сұйық
затында жүзіп жүріп, жетіліп, ұрықтанады. Ұрықтанған және бөлшектене
бастаған жұмыртқаларының пішіні сопақтау немесе ұршық тәрізді, жіңішке
және ұсақ болады. Жұмыртқа сыртқа шығуы үшін аналық жолына түсуі
қажет. Аналық жолының құрылысы ерекше. Ол дене қуысына воронка
немесе қоңырау тәрізді кеңейген ұшымен ашылады және оның артқы
жағында екі жіңішке және бір кеңдеу саңылауы болады. Кеңейген ұшының
қозғалысы әсерінен оның ішіне жұмыртқалар келіп түседі. Ұрықтанып,

бөлшектене бастаған жұмыртқалар түтіктің жіңішке тесіктері арқылы аналық
жолына, одан жатын және қынап арқылы сыртқа шығарылады, ал
ұрықтанбаған ірі жұмырткалар аналық жолына өте алмай, қоңырау тәрізді
кеңейген тесігінен дене қуысына қайтадан түседі. Сөйтіп, аналық жолы
-жұмыртқаларды іріктеу қызметін атқарады.
Скребнилердің

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 128 129 130 131 132 133 134 135 ... 221