§65. Ген дік өз ге ріс ке ұшы ра ған өнім дер Оқы лым 1. Мә тін ді оқып, тер мин сөз дер дің ма ғы на сын сөз дік тер ар қы лы ашың дар.
Ген дік өз ге ріс ке ұшы ра ған өнім дер өсім дік ге ні не жа ну ар лар дың ге нін
ен гі зу, яғ ни, ГМА (ген дік мо ди фи ка ция лан ған ағ за лар) ар қы лы жү зе ге асы-
ры ла ды. Оны «транс ген дік өнім дер» деп те атай ды. Азық-тү лік на ры ғын да
транс ген дік өнім дер (ұзақ сақ тала тын қы за нақ пен соя) ал ғаш рет АҚШ-та
1994 жы лы пай да бол ған. Осы дан кей ін өн ді ру ші лер транс ген дік өнім дер ді
бі рі нен соң бі рін ұсы на бас та ды.
Ген дік өз ге ріс ке ұшы ра ған өнім дер ту ра лы айт қан да, әлем ға лым да ры ның
пі кі рі екі ге жа ры ла ды. Бі реу лер: «Бұл – адам зат үшін өте қа жет!» – де се, екін-
ші ле рі: «Адам ден сау лы ғы на зи ян, оны зерт теу қа жет!» – дей ді. Ген дік өз ге-
ріс ке ұшы ра ған өнім дер ді өн ді ру ші лер: «40–50 жыл дан кей ін жер бе тін де гі тұр ғын дар дың са ны 11 мил лиард қа дей ін же туі мүм кін, сол кез де ау ыл ша руа-
шы лық өнім де рі не де ген сұ ра ныс та ар та ды, та би ғи өнім жет пей, аш тық орын
алуы мүм кін, бұл – адам зат ты аш тық тан құт қа ра тын бір ден-бір жол», – деп
тұ жы рым дай ды.
2000 жы лы био қау іп сіз дік ту ра лы Кар та хен ке лі сі мі қа был дан ды. Құ жат та
көп те ген мем ле кет тің бұл өнім дер ге қа тыс ты көз қа ра сы бел гі лен ді. Оған
166 мем ле кет қол қой ды, оның ішін де Қа зақ стан да бар. Бұл құ жат та зи ян ды-
лы ғы дә лел ден ген жағ дай да кез кел ген ген дік тұр ғы да өз гер тіл ген өнім нен бас
тар ту ға бо ла ты ны жа зыл ған. Азық-тү лік өнім де рі нің ба сым бө лі гі ше тел ден
ке ле тін дік тен, са рап шы лар мұн дай өнім дер дің Қа зақ стан дү кен де рі не де тү се
бас та ға нын ай та ды.
Ал фран цуз ға лым да ры ген дік тұр ғы да өз ге ріс ке ұшы ра ған азық-тү лік ті