Оқушылардың физиологиялық дамуы пәнінің мақсатын және міндеттерін, басқа ғылымдармен байланысын түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 327,29 Kb.
|
1 деңгейдегі ОФД
- Бұл бет үшін навигация:
- 2111.Қан элементтеріне сипаттама. Қан
Плазма негізінде еріген органикалық және бейорганикалық заттары бар судан тұрады. Плазма құрамының өзгеруі ағза үшін өте қауіпті. Қанға үздіксіз көптеген заттардың қосылуына қарамастан, плазманың құрамы өзгермейді. Плазмадаға артық заттар зәр шығару мүшелері арқылы шығарылады: қан өкпеде көмір қышқыл газынан, ал бүйректе — судың артық мөлшері мен онда еріген минералды тұздардан арылады. Қан топтарыАдам жараланып, денесінен қанның жартысына жуығы аққанда әлсіреп, тірлігінен айырылады. Мұндай жағдайда бір кісінің қанын екінші адамға қүйып, жарақаттанған адамды аман алып қалуға болады. Бірақ адамдардың қанының құрамы бір-біріне сәйкес келмесе, қан қүйылған кісі өліп те кетуі мүмкін. Сондықтан донордың (қан беруші адам) қанын реципиентке (қан қүйылатын кісі) құяр кезде алдымен олардың қандарының сәйкестігін тексереді. Қанның құрамындағы эритроциттерде екі түрлі агглютиноген деп аталған зат бар: А және В агглютиногендер. Қанның плазмасында Бұл армен кездескенде қанды ұйытып тастайтын ά және β агглютининдер болады. Егер агглютиноген А агглютинин альфамен немесе агглютиноген В агглютинин бетамен кездессе, қанның эритроциттері бір-біріне жабысып, бұзылып, қан ұйып қалады да, оттегін денеге таситын эритроциттер қызметін атқара алмай, адам өліп кету қаупінде болады. Бұл заттардың бір-бірімен қосылыс жасау мүмкіндігі 4 түрлі, соған байланысты адамдардың қанын 4 топқа бөліп АВО жүйесі деп атаған: . Эритроциттерінде агглютиногендер жоқ, бірақ плазмасында екі агглютининдері ά, β де бар кісілер. Мұндай адамдар 40%, олар І-топқа жатады; . Қанының эритроциттерінде агглютиноген А, плазмасында агглютинин β бар адамдар 39%, олар II-топқа жатады; . Эритроциттерінде агглютиноген В, плазмасында агглютинии ά бар кісілер 15%, олар Ш-топқа жатады; . Эритроциттерінде агглютиноген А және В бар, плазмасында агглютининдер жоқ кісілер 6%, олар IV-топқа жатады 2111.Қан элементтеріне сипаттама. Қан— ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қантамырларыныңтұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Қан барлық мүшелердің жасушаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді және тіршілік әрекетінің өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Ересек адам ағзасында шамамен бес литр қан болады. Қан — ағзадағы дәнекер ұлпасының бір түрі. Оның негізгі бөлігі жасуша аралық сұйық зат — плазмадан құралады. Плазмадан қан жасушалары — эритроциттер мен лейкоциттержәне қан пластинкалары — тромбоциттерболады. Тромбоциттер сүйектің кемік майындағы жасушалардан түзіледі. Олардың жетілуі, қорға жиналып, бұзылуы басқа мүшелерде өтеді. Эритроциттер тасымалдау, лейкоцит фагацитоздау жəне тромбоцит қан ұшуға қатысады. Қанның элементтеріне эритроциттер, лейкоциттер, және тромбоциттер жатады.Бұлардың ішіндегі ең көбі эритроуиттер, яғни қанның қызыл клеткалары.Олардың саны адам жынысына байланысты: ер адамда 1 мкл қанда 4,5-5 млн, әйелде 4-4,5 млн.Эритроциттердің пішіні екі жағы ойыңқы келетін линза іспетті болады. Лейкоциттер – ядросы бар қан клеткалары.Ересек адамның 1 мкл қанында 6-8 мың лейкоциттер болады. Баланың иммундық қабілеті лейкоциттерге байланысты. Қанның құрамындағы үшінші пішінді элементтер – тромбоциттер немесе қан пластинкалары.Олар сопақша немесе диаметрі 2-5 мкм дөңгелектеу пішінді келеді.Тромбоциттер сүйек кемігінде пайда болады. 2116.Балалар мен жасөспірімдер арасында тараған йодтапшылығы жəне қант диабеті, олардың алдын алу жолдарын түсіндіріңіз Йод тапшылығы балалық және жасөспірімдік шақта тәбеттің төмендеуі, өсудің нашарлауы, жыныстық жетілудің кешігуі сияқты кейбір жағымсыз әсерлері болуы мүмкін.Бір қызығы, йод тапшылығы баланың эмоционалдық денсаулығына да әсер етеді. Мектеп оқушыларының дамуындағы йодтың рөлі (6 жастан 12 жасқа дейін) Йод тапшылығы мектеп өмірінде қиындықтарға әкелуі мүмкін: Тіпті жеңіл йод тапшылығы оқу қабілетін айтарлықтай төмендетеді - IQ шкаласы бойынша шамамен 13,5 ұпайға. Йодтың жасөспірімдердің дамуындағы рөлі (12 жастан асқан) Йод тапшылығы жасөспірімнің күнделікті өміріне әсер ететін белгілерді тудыруы мүмкін. Типтік белгілерге шаршау, зейін қоюдың бұзылуы, апатия, ақыл-ой белсенділігінің төмендеуі және физикалық энергияның жетіспеушілігі жатады.Бұл белгілердің барлығы өмір сүру сапасына және оқудағы табысқа теріс әсер етуі мүмкін. Йод тапшылығының алдын алу Балалар мен жасөспірімдердің йодтың жеткілікті болуын қамтамасыз етудің бірінші жолы - олардың апта сайынғы диетасына қамқорлық жасау. Балық, теңіз өнімдері және сүт өнімдері сияқты кейбір тағамдарда йод басқаларға қарағанда көбірек. Сонымен қатар, тағам дайындау кезінде йодталған тұзды пайдалану керек. Бірақ егер бала тамақ жегісі келсе немесе жануарлардан алынатын өнімдерді жегісі келмесе, мұны айту оңайырақ. Бұл жағдайда құрамында йод бар қоспаларды, мысалы, Йодомарин сияқты таблеткалар түрінде қолдану мүмкіндігін қарастырған жөн. Бұл йодты күнделікті қабылдауды қамтамасыз ету үшін тиімді және қарапайым балама болуы мүмкін. Баладағы қант диабетінің себептері Қазіргі заманғы медицина қаншалықты алға жылжығанымен, ғалымдар қант диабетінің себептері туралы сұраққа әлі де нақты жауап бермейді. Дегенмен, қант диабетінің даму қаупі тұқым қуалайтыны сенімді. Сонымен қатар, жақын туыстарының өздері де сау болуы мүмкін, бірақ бұл ауруға бейімділігі жоғары және оны баласына немесе немересіне «береді». Содан кейін балалық инфекциялар, вирустық суық тию, стресс және басқа да себептер ойынға енуі мүмкін. Тәттілерді шамадан тыс тұтынуға келетін болсақ, бұл баланы қант диабетіне әкелетіні туралы ғылыми дәлелдер жоқ. Екінші жағынан, бұл аурудың басталуын тездетуі мүмкін, сондықтан қант диабетімен ауыратын отбасыларда балаларға тәттілерді көп жеуге болмайды. Аурудың алғашқы белгілері Шөлдеу сезімі Бала жиі көп ішеді (бір стақан шырын немесе судың орнына ол тұтас бөтелкені ішуге болады). Зәр шығарудың жоғарылауы (түнде қоса алғанда). Жақсы тәбеттің болуына қарамастан, бала салмағын айтарлықтай жоғалтады. Белсенділіктің жоғалуы, әлсіздік сезімі, тіпті күндізгі уақытта жатуға ұмтылу. Қант диабетінің алдын алу бойынша бірқатар ұсыныстар бар, оларға назар аудару керек: - Күн тәртібін сақтау; -Дұрыс теңдестірілген тамақтануды ұйымдастыру. Тамақты күніне кемінде 3 рет қабылдау керек. Баланың диетасына баяу көмірсуларды қосу ұсынылады: бұршақ, жапырақты көкөністер, бірақ тәттілерді, тәттілерді, шоколадты, тәтті кондитерлік өнімдерді және қант мөлшері жоғары газдалған сусындарды теріс пайдаланбаған жөн. Барлығы ақылға қонымды мөлшерде болуы керек. тұрақты физикалық белсенділік. - тамаша нұсқа компьютерлік ойындардың орнына таза ауада бірлескен белсенді ойындар болуы мүмкін; -мәзірде жасыл, көкөніс, жеміс-жидек, жаңғақ, бұршақ дақылдарының болуы жүктеу/скачать 327,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|