П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| Бірінші зандылык.
Бала тәрбиесі оның түлғасынын күрылымында әлеу- меттік - психологиялык жаңа қүрылым тек бала белсенділігінің аркасында гана пайда болады. Оның талпынысы мүмкіндігімен сойкес келуі керек. Ол тек өзінің дол қазіргі дамуына байланысты ғана қызмет атқара алады, алайда белсенді қызмет үрдісінің барысында дсне жэне рухани жағынан байиды, ол баланың үмтылысын көбейтуге мүмкіндік береді. Осы түргыдан Караганда тәрбие үрдісі барлық жаңа және үлкен талпыныстарды талап ететін үздіксіз жогары қозғалыс ретінде көрінеді. Кез келген тәрбие міндетті белсенділікті қолдау, арқылы шешіледі: денелік (физикалық) даму - дене жаттығулары аркылы, адамгершілік - өзге адамның көңіл-күйіне үнемі арка сүйеу арқылы, интеллектуалдық есептерді шешудегі ой белсенділігі арқылы, және сүлулықка деген қызығушылық та, сүлулықпен бірге белсенді әрекет ету үрдісінде күрылады. Сонымен, заңдылык деп біз түлга күрылымындағы жаңа әлеуметтік- психологиялық қүрулар түлғаның тек жеке дара белсенділігінің аркасында ғана пайда болатын үрдісті айтамыз. Бір қызығы, бүл заңдылық жайында ең алдымен балалар өздері де біледі. Олар «қатал» мүғалімдерді үнатады, кейде олар «Сіз бізбен қатал болыңыз» деп өтінеді. Олар үнемі жоғары талап койып, сол арқылы өздерінің шамалары- ның қарқынды дамуына септігін тигізген педагогқа алғысын айтады. Бүл объективті күбылысты шартты түрде «торбиелеушінің белсенді ынтасы арқылы мәдениетке ену» деп алайык. Бүл зандылықтың орындалуы кезінде педагогтың тәрбиелеушінің жағдайына бақылау жүргізе алуы маңызды болып саналады: төрбиеленушіге жүмыс қатты ауыр немесе мүлдем жеңіл болып кеткен жок па, әлде оның қызметке қатынасында ауыр немесе жеңіл тапсырма корініс береді ме? Белсенділіктің молшерлену шамаларын сактау педагогикалык онерді қүрайды, алайда баланы белсенді қызметке тарту да кәсіби шеберлікті керек етеді, себебі бала үнемі белсенділікті талап етіп омір сүрмейді. Кез келген жүмыс балаға күш салады. Балаға артылган жүкті жеңілдету мақсатында бала үшін жүмыс істеуге болмайды, тек оның педагогикалык қүралын табу керек. Мысалы, педагог окушыларға сабақ уақытында мектеп бағына (ақырын ғана!) барамыз және оған барған соң «талдар мен бүталар арасынан» соз таптарын тауып, оларды «зерттеу қағазына» жазып аламыз деп хабарлайды. «Қалайша?! - деп таң |