П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
Дербестік - адамның озінің пікірі және қоршаган шындық
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Төртіншіден
- Бесіншіден
- Алтыншыдан
| Дербестік - адамның озінің пікірі және қоршаган шындық
қүбы.іысын багалуы, іс-қимылдарының еркіпдігі, басқалардың өзгеге эсер етуі мен жігерінен тәуелсіз сияңты тулганың қабылдайтын қасиеті. Дербестік - ол түлғаның есеюімен бірге дамиды, әрекет түрлері тобының кеңеюі жөне өріс қатынасы, ондағы тәжірибесі бар болса ғана, біреудің көме- гінсіз-ақ, өзі істей алуы секілді біршама шарттардың түгел болуы арқасында қалыптасады. Бүндай дербестік түсінігінде дербес өсу мен бүл үрдістегі педагог рөлі туралы заңды сүрақ туындайды. Бүл сүрақтың шешімі “әрекеттің” жетекші түрлерін талдағанда ғана табылды. (Л.С.Выготский, Д.И.Фельдштейн). Мек- тепке дейінгі бала ойындарда әрекет дербестігін көрсетеді. Ол ойынды таңдап, ойын барысын бақылап, оның соңғы нәтижесін бағалайды. Егер ойын орекеті- нің нақтылығы дерексіздендірілетін болса, аталған әрекеттерде қалыптасқан ой-операцияларын, сонымен бірге оларды кейін окуда, өндірісте жэне жалпы адам әрекеттерінің басқа да түрлерінде өркендетуге болатынын байқауға Дербестіктің ғылыми үғым ретіндегі түсінігі мен мәні 122 II бөлім. Дидактика болады. Кіші мектеп жасында дербестік аймақ оқу таным әрекеті есебінен біртіндегі кеңейеді. Мектеп оқушысының оқу орекетінде дербестік деңгейінің біріншіден, өсу жолдары қалыгггасқан білім, әрекет және қатынастар деңгейін, пәнаралық байла- ныстарды орындауға, ішкі пәнаралық байланыстан цикларалық және олардан пона- ралык, байланысқа өтуге, қолдануға ықпал ететіні даусыз дәлел болып табылады. Мазмүнның әрекет тәсілінің тек қана пәнаралықтан күрделенуі цикларалыққа одан пәнаралыққа өту үрдісінде емес, күрделі байланысқа алып келетін барлық кезең- дерде іске асады. Екіншіден, дербестіктің оқу жоғары дорежесіне мүғалімнің қажетті белгілі бір білімді пайдалану әрекеттерін көрсетуінен өзбетінше оқу тапсырмасының шешімін ізденуге, білім мен орекеттерді пайдалану қажеттігіне көшуді үйымдастыратын оқыту арқылы жетеді. Үшіншіден, оқушының оқуда қалыптаскан әрекеттерін, үйымдастырған жүмысын қарастыру оқушының әрекетінің жеке операцияларынан оның түтас әрекетті меңгергенінде ғана іске асады. Төртіншіден, оқушының дербестік дәрежесі егер де ол дайын әрекеттің дайын түрін меңгеруден жеке әрекеттерді және олардың жүйесін ажыратуға көшкенде ғана мүмкін болады. Бесіншіден, оқушының дербестігі деңгейінің жоғарылауы нақты белгіле- генін меңгеруден, оқу әрекетінің түтас қүрылымын меңгерудің қажеттігін түсінуге өткенде іске асады. Алтыншыдан, репродуктивті сипаттағы тапсырмадан гіәнаралық сипат- тағы білім мен әрекетті талап ететін шығармашалық тапсырмаларға өту. Байқагі қарасақ, барлық жағдайда сөз оқушыларға көрсетілген көмек дең- гейінің біртіндеп азаюы, олардың осы әрекет аясының субъектісіне айналуы туралы болып отыр. Сірә, бүл жағдай оқу үрдісін үйымдастыру үшін теориялық та, практи- калық та жағынан да маңызды болуы мектеп оқушыларының оқудың себебін, мақсагын, тосілін, оқу жолын, өзінің оқу әрекетінің субъектісі ретінде түсінуі оқытудың сондай қүрылымын галап етуінде, онда оқушының белсенділігі, дербестігі дамытылады, оның педагогикалық эсер ету объектісінен іске асыры- латын әрекеттің субъектісіне біртіндеп айналуы жүреді. Бүндай өту, біртіндеп білім алушыға белсенді қызметті тапсыру мүғалім мен оқушының өзара әрекеттесуін дүрыс қүрғанда ғана мүмкін болады. Оқу әрекетіндегі дербестіктің қалыптасуы, жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|