П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- 18.2. Топтың психология .1 ық хал-ахуалы
| III бөлім. Тәрбие теориясы
гикалық обертон арқасында әлеуметтік кеңістіктегі түрлі бір-бірімен араласып кеткен қоғамдық топтар жеке рухани даму факторы ретінде қалыптасады. Қорыта келгенде, олеуметтік кеңістікте тәрбиені жүзеге асыру дегеніміз - бір әлеуметтік топтан екінші әлеуметтік топқа кошіп жүретін баланың қазіргі мәдениеттің жоғары жалпы адамзаттық қүндылықтарға бағыт берегін ортақ торбиелік идеяға бағдар корсететін бүкіл омір салаларын мойындау. 18.2. Топтың психология .1 ық хал-ахуалы Ьаланың әлеуметтік кеңестікте орналасуы қандай да бір әлеуметтік топта болуын сипаттайды. Осылайша, оқушы әлеуметтік кеңестікке белгілі бір сыныптың оқушысы болғандықтан кіреді. Бала ауласындағы кеңестікке сол жердегі үйдің түрғыны болғандықтан кіреді. Әлеуметтік кеңестік адамға топ арқылы эсер етеді, ол осы топ арқылы әлеуметтікке еніп, өзі сол әлеуметтің бөлігін қүрайды. Топтың балаға эсер ететін тетігі - психологиялық ахуал, яғни топтың элеу- меттік-психологиялық ахуалы. Топтың әлеуметтік-психологиялық ахуалы (жанүя, жолдастың, мектептің, ілығармашылық топтың, аймақтың, қауымдастықтың) - бүл топқа деген карым-қатынастың, эр топ мүшесінің коціл-күйіне және белсенділігіне эсер ететін динамикалық алаңы. Мүнымен әркімніц өзіндік қасиетінің дамуы және топтың толық дамуы анықталады. Ол топтың бір адамға қалыпты қатынасы, яғни бір-біріне, іске, тогі мүшелерінің бірлестігіне, топ жетекшісіне, сонымен қатар топтың ішіндегі және одан тыс оқигаларға катынасы арқылы қалып- тасады. Осы жалпы қатынас топтың әр мүшесіне қарасты қатынасының жиынтығы түрінде қалыптасады. Элеуметтік-психологиялық ахуал - төтенше қиын және нәзік феномен, өйткені бүл ғажайып қатынас алаңы, бір субъектіден басқа бір субъектіге білдірілетін қатынастың динамикасы арқылы қолданылады. Ахуал білдіретін қатынас кезінде туылады. Объектілер де субъект бола алмағандықтан әлеу- меттік-психологиялық ахуал тудыра алмайды.Топтың қатынастық алаң климаты үнемі қозғалыста болады, электромагни ітік алаң сияқты, жарықтық сәуле толқындарымен толтыратын жарықтық кеңістік сияқты. Сойлем, көз- карас, кейпі, қимылы, іс-әрекеті, тіпті көйлегі мен мизансахналығы - барлығы жарық сәулесі, электромагниттік толқын секілді озінде әлеуметтік қатынасты алып жүретін климагтык топ алаңын куэландырады. Егер аталған қатынастар оң болса топтың ахуалы жағымды болады. Егер үш негізгі қатынастың біреуі теріс бағытта болса, психологиялық ахуал жағымсыз болады. Егер де іс қызықсыз болса, жетекшіге сенім артпаса, бір- бірін сыйламаса, егер әрқайсысы немесе көп болігі қоғамдыққа қарсы бағыттылықта болса, онда топтың ахуалы бүзылған факторға айналады. Бүл да топтағы әр адамның, сонымен қатар кошбасшылыққа үмтылатындардың да тежелуіне әкеліп соғады. Әлеуметтік-психологиялық ахуал топтың жігерлі болуынан қалыптасады. Бүл әлеуметтік-психологиялық атмосферасының дүр- кінді жандандырудың қүрылуынан туылады, климатқа қарағанда, ол түрақты емес жэне де ауыспалы болып келеді. Ахуалды орнату үшін уақыт пен топ тіршілік әрекетінің тарихы қажет. Атмосфера - топтың қандай да бір оқиғаға көңіл-күйдің тікелей психологиялык жауабы. Күн шықса, барлыгы қуанады. |