III бөлім. Тәрбие теориясы
295
Біреуді ренжітсе, қауіп психологиялық бүлт боп төнеді. Қуанышты көрініс
пайда болса, тонус көтеріліп, өзара қатынас жүмсарады.
Жеке адамның дамуына жагымды эсер ететін әлеуметтік-психологиялық
ахуалдың сипаттамаларын атап кетейік:
- жақсылық тілеушілік,
топтағы әрқайсысын озіне үнайтындай мағынада
бағалау;
- қорғану,
ешкімге бетпақтығын
көрсетиеу, керісінше, әркімге көмек
беруге дайын болу;
- жүмыска қабііеттілік,
топта белсенді болу, топтың ісіне жүмыла кірісуі;
- ынталылық,
топтағы әр қайсысының белсенді болуы, әркімнің өзіндік
“Мен” дегенінің білдірілуі;
- мажор мен оптимизм,
топтың жақсы болашаққа үмтылысы.
Топтағы жагымсыз ахуалдың сипаттамалары: агрессия, қорғанышсыздық,
жалқаулығы, керенаулық, түңілушілік, енжарлық. селсоктық.
Аталған сипаттамалар баланың топтағы жагдайын анықтайды, ал топтагы
негізгі катынастар баланың күнды катынастарын қүрайды. Біріншісі мен
екіншісі тығыз байланысты. Баланың жағымсыз қалпы қүнды қатынастары-
ның қалыптасуына кері эсер етеді. Сондықтан, мүғалім біріншіден, сыныптың
ішіндегі психологиялық атмосфераға көңіл аударады. Сыбызғының үні, жақсы
сөздер, сәнді көйлек, ырғақты қимылдар т.с.с. - барлығы жай, қарапайым
нәрселер сияқты. Бірақ бүлар өте маңызды. Егер мүны екі жақтан қарас-
тырсақ: 1. Атмосфераға эсер ететін кім? 2. Бүл эсер қандай психиологиялық
жолмен бағытталып жіберілген?
Атмосфераны қүрайтын субъект мүғалім, топтың мүшесі бала да, жэне де
үшінші жақ болуы мүмкін директор, жазушы, ата-ана, әртіс, өкімет өкілі,
еңбек ері, немесе жанама заттар да болуы мүмкін (сурет, ой-пікір, көріністер).
Олардың әсері еститін (сөз, саз өнері, көркем зат, табиғат дыбыстары), көретін
(зат, көрініс, көркем зат, табиғат бейнесі), кинетикалық (қозғалыстар, иістер,
қимылдар,
танысу,
жағдайды
жақсарту)
бағытгарымен
жүреді.
Осы
параметрлердіц көгітүрлілігі көптүрлі тәсілдер тудырады. Келесі кестеде осы
көптүрлілікті бейнелеп сызайық.
Топтың элеуметтік-психологиялық ахуалына педагогикалық эсердің
тэсілдерінің көптүрлілігі
Топтық көңіл-күйге эсер тэсілі, кестедегі көрсетілгендей, -
Достарыңызбен бөлісу: |
