П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
Тәрбие үрдісінің олеумепгтік кеңістігіндегі топ
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- III бөлім. Тәрбие теориясы
| 18.3. Тәрбие үрдісінің олеумепгтік кеңістігіндегі топ
Баланың әлеуметтік кеңістікте болуы оның екі немесе одан көп адамдардың өзара әрекетенуші жиынтыгынан түратын топтағы қатысуы, болуы дегенді білдіреді. Топтар жіктемесін қозгамай-ақ (әлеуметтік гылымдар негіздеп карастырғанда ассоциация, кооперация, корпорация және т.б.) балаға топтың дамушылық әсерін атап өтейік. Біріншіден, ақпаратты өзара алмасу арқасында, топ баланың интеллек- тісінің жалпы дамуына тиімді эсер ете отырып, әр адамның дамуына қажет жағдайлар жасайды. Екіншіден, топ - жеке адамның сезімдік көріністерінің, сезімдік тәжірибесінің, шындық өмірге сезімдік қатынасының түйіскен сезімдік күштің алаңы. Үшіншіден, топтың әсерінен бала мінез-қүлық тәжірибесін алады, бүдан әрі өмір сүруіне керек әлеуметтік қүңдылыққа ие болады. Төртіншіден, топта бала өзінің басқаларға үқсамайтынын аңғарады, ал бүл егер оның қүрдастары, болса, онда ол басқа ”Менмен” бірге өзін басқа- лармен салыстыра отырып таниды. Ең соңында, топ балаға озін- өзі көрсетуге мүмкіндік жасайды, өз күшіне, қабілетіне қарай топтағы әлеуметтік алаңның күшін пайдаланып өзіне қызық әрекетпен айналысады, топта баланың дербес- тігі тез дамиды. Әрине, үжым боп қалыптасқан топта баланың жан-жақты жоспарлы дамуы барынша жақсы қарқында жүреді. III бөлім. Тәрбие теориясы 297 Бүны дәлелдеу үшін кездейсоқ адамдардан қүрылған топтың ең төмендегі деңгейдегісін үжыммен салыстырамыз. Ол топты диффузиялық, яғни ша- шыраңқы топ деп те атайды. ШАШЫРАҢҚЫ ТОПТА ҮЖЫМДА - адамның жағдайы түрақсыз жөне белгісіз болғандықтан, ол өз әрекетінде сенімсіз; - топ кешбасшысы кездейсоқ адам болған- дықтан, оның өлеуметке қарсы бағдарды алуы ықтимал; - іске қатынасын өкімшілік реттейді; көп- шілік үшін - қайсыбір қиындық тудыру; - жетекшіні басқаратын жоғары лауазымды, әр адамды бағыныиггы ететін басшыға қатынас; -топқа қорғаныш ретіндегі қатынас; -өзіне тән психологиялық тығылу, еркінсіз- дік, қысылу сияқты қатынасты сезіну; -басқаға бәсекелес, жасырын озбырлық иесі деп қарау. - адамның жағдайы түрақты, белгілі болғандықтан, ол өз тәртібінде ер- кіндік байқатады; - топ кешбасшысы көпшілік сый- лайтын немесе олеуметтік бағдар- ланған адам; - басшыға төжірибелі, іскер жолдас, топтың өкілеттілігін орындаушы деп қарау; - өзінің “Менін” еркін корсету, белсенділік; - басқаға сол күйінде дос, озара ба- ғыныштылар ретінде қарау. Осы қарама-қарсы сипаттамаларды салыстыру үжымның жоғары да биік артықшылықтарын айқындайды: өскелең үрпақтың микроортасы бола отырып, үжым түлғаға әлеуметтік-мәдени тәжірибені алғаны үшін озіпіц түлғалық ерекшеліктерін жоғалтпайтындай жағдай жасайды. Кез келген шағын топтарда, адам мүндай қорғауды және өз “Менін” еркін көрсетуді тапгіайды. Сондай-ақ, күнделікті кәдуілгі түрмыстық түсініктегі үйым түлғаға қысым жасауды және адамның түрмыстық бейнесін “ хайуанаттар жиыньГ,” қүстар тобы”, яғни шашыраңқы топты білдіреді. жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|