Зерттеу нәтижелері мен сараптамасы: FIBA Халықаралық баскетбол федерациясы 3х3 баскетболын
2007 жылы Макао қаласында өткен залда өтетін Азиялық ойындарында алғаш рет өткізіп көрді. Кейін алып
3х3 баскетбол бойынша жарыстар Индонезияда (2008 және 2013), Доминикан Республикасында (2008)
өткен болатын. Халықаралық деңгейде 3х3 баскетбол бойынша жарысы Сингапур қаласында Халықаралық
Жасөспірімдер Олимпиада ойындарында өткізілген болатын [6]. Осы кезден бастап 3х3 баскетболы
көшелерден Токио қаласында өткізілетін 2020 Олимпиада ойындарына да жетті. Бұл әрине атқарылған
үлкен жұмыс нәтижесі. Қазіргі кезде 3х3 баскетболы біздің де мемлекетте кеңінен таралуда және біздің
мемлекеттік құрама командаларымыз жылдан жылға үлкен жетістіктерге жетуде.
Қазіргі кезде 3х3 баскетболдың өзінің бекітілген ережелері бар және ресми ойындар белгілі бір
құрастырылмалы алаңдарда өткізілетін болады.
3х3 баскетбол ережелері:
-
Əр командада 4 ойыншы болуы тиіс, алаңда 3 ойыншы ойнауы керек [7].
-
Жаттықтырушы командасының ойынына әсер етпеуі керек. Жаттықтырушы көрермен ретінде бола
тұра ойынға араласпауы керек.
-
Жеребені ұтып алған команда ойынды бірінші бастауды немесе овертайм ойынын бастауды таңдай
алады.
-
Ойын 3х3 баскетболы үшін арнайы жасалған 3х3 добы бойынша өтуі керек [7].
-
Ойын 10 минутқа созылады немесе қай команда бірінші 21 ұпай жинағанға дейін созылады.
-
Овертайм 2 ұпайға дейін созылады.
-
Алыстан салған лақтыру үшін – 2 ұпай, ал қалған лақтырулар үшін – 1 ұпайдан беріледі.
-
Ойынды қайта бастау үшін команда допты доғадан бастауы керек.
-
Ойыншы доғада орналасу үшін ойыншы екі аяқпен шығуы керек.
«Білім беру, дене мәдениеті, туризм және спорттағы инновация». Алматы, 24 сәуір 2020
175
-
Салынған доптан кейін қарсылас команда допты доғадан шығару үшін қарсылас команда арнайы
көрсетілген орында қарсылас команданың ойыншысына қарсылық көрсетпеуі тиіс.
-
Бір шабуылға – 12 секунд беріледі.
-
7-ші командалық фолдан кейін командалар 2 айыпдоптан соға алады.
-
10-шы командалық фолдан кейін командалар 2 айып доптан соға алады және сонымен қатар ойынды
бастау құқығына ие болады.
-
Классикалық баскетболға қарағанда 3х3 баскетболында кез келген команда ойыншысы жеке және
техникалық фолдардың кез келген санына ие бола алады, алайда спортшы екі спорттық емес ереже бұзуы
үшін алаңнан қуылуы мүмкін.
-
Ойын кезінде ойыншыларды ауыстыру төрешісіз жасалатын болады, бірақ ол үшін шабуыл қандай
да бір үзіліс болуы керек.
-
Салынған доптан кейін ойыншыны ауыстыру немесе тайм-аут алуға рұқсат берілмейді.
-
Əр команда тек қана бір тайм-аутқа ие.
Қазақстанда 3х3 баскетболы 2000 жылдардан бастап қарқынды дамуда. Сол жылдары «Kcell»
коспаниясының қолдауымен Алматы қаласында 3х3 баскетболы бойынша жыл сайын жаз кезінде жарыс
өткізіліп отыратын. Жарысқа қатысушылар саны жыл сайын өсіп отыратын. 3х3 баскетболы бойынша
турнир Алматы қаласындағы жаңа алаңда өткізілетін. Кейін 2010 жылдан бастап 3х3 баскетболы жаңа
деңгейге шыққан болатын, себебі сол жылдан бастап «Summer Jam» FIBA Халықаралық баскетбол
федерациясымен ұйымдастырылған жүйе бойынша өткізілген болатын. Бұл жүйе бойынша турнирге
қатысушы командалардың мүшелері https://play.fiba3x3.com/ сайтында өздерін және команданы тіркеуі тиіс
(2-сурет). Əрбір ойыншы және команда турнир біткеннен кейін белгілі бір рейтингке ие болатын болады.
Бұл рейтинг бүкіл Əлем бойынша бір жүйеге орталықтандырылған.
Команда және ойыншылар тіркелгеннен кейін турнирге қатысуға рұқсат берілетін болады. Турнир
біткеннен кейін командалардың алған орындарына сәйкес ойыншыларға белгілі бір рейтинг берілетін
болады (3-сурет). Бұл сайтта тіркелген турнирлердің де өзінің рейтингісі болады. Турнир рейтингісі жоғары
болған сайын ойыншылардың рейтингісі жоғары болады.
Қазақстанда рейтингісі ең жоғары турнир «Drive» баскетбол мектебімен ұйымдастырылып отыратын
«Summer Jam» турнирі болып табылады.
2-сурет ‒ FIBA Халықаралық баскетбол федерациясының сайты
Қазіргі таңда Қазақстан құрама командалары Əлемдік деңгейдегі турнирлерге қатысуда және жүлделі
орындар алуда. Соңғы жылдары Қазақстанның баскетбол Федерациясы 3х3 баскетболына үлкен назар
аударуда және 3х3 баскетбол бойынша турнирлер ұйымдастыруда.
2016 жылы Нұр-Сұлтан қаласында 18 жылға дейінгі 3х3 баскетбол бойынша Азия Кубогы
ұйымдастырылған болатын. Бұл үлкен турнир Қазақстанның баскетбол Федерациясы, Қазақстанның
стритбол лигасы және FIBA Халықаралық баскетбол федерациясымен ұйымдастырылған еді. Қазіргі таңда
Қазақстанда жыл сайын 3х3 баскетбол бойынша тұрақты түрде ондаған турнирлер ұйымдастырылуда.
«Білім беру, дене мәдениеті, туризм және спорттағы инновация». Алматы, 24 сәуір 2020
176