Жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Бірінші басылым Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 2,23 Mb. Pdf көрінісі
|
Биоиндикационные методы иследования Умкд
| Л.Н. Гумилев атындағы
Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы жылдарда қалыптасты. 60 - жылдары осы сферада жұмыс атқарушы мамандар мен ғылыми ұжымдар тобы қалыптасты. Л.П. Брагинский, С, А. Патин, Л.А. Лесников, М.М. Камшилова, Б.А. Флерова тәрізді ғалымдар бұл сферада маңызды еңбек атқарған . Биоиндикация табиғи су қоймаларының сапасын анықтау индикаторлар жағдайы мен ағзалар бірлестігіне бағытталған. Бұл әдіс Ресейдің қоршаған ортаны бақылау және мемлекеттік гидрометаллургиялық қызметтер жүйесінде кеңінен қолданылады . Тұщы су жүйелерінің гидробиологиялық мониторинг мынадай жүйеішілік бақылауларды қарастырады: микрофлора, перифитон, фитопланктон, макрофит, зоопланктон, зообентос . Қысқа уақыт аралығындағы әсерді көрсете алатын, сондай-ақ, ластаушы заттардағы сублетальды мөлшердің арғы әрекетіне сүйене отырып, су қоймасындағы балықтардың физиологиялық және биохимиялық көрсеткіштері анықталады. Немова, Высоцокая биоиндикацияның мақсатын анықтау үшін 150-200-ге жуық ақуыздан, көмірсудан, нуклеотидтік алмасудан, организмдердің энзимдік пішінінен, ұлпалардан, балық ұлпаларының субжасушалық құрылысының жеке биохимиялық көрсеткішінен тұратын интегралды (БИИ – биохимиялық интегралды индекс) индексін ұсынды. Токсиканттардың жиналуы мен миграциясы, сонымен қатар, жануарлардың морфо-функционалдық жағдайының өзгеруі және өзге факторлардың әсеріне қарсы бірлестіктердің құрылысы және экожүйедегі осындай және өзге трофикалық деңгейдегі трофикалық тізбекке қатысушы жануарлардың өзге топтары жайындағы сұрақтар сөзсіз қызығушылықты тудырып отыр . Сонымен, су экожүйесіне мыналар енеді: амфибиялар (ең бірінші, құйрықсыздар), сулы және сулы-батпақты аймақтағы құстар (қазтектес және ржанкатектес құстар тобы) және сулы аймақта өмір сүретін ұсақ ағзалар (кеміргіштер, улы ұсақ жәндіктер, жыртқыштар), сондай-ақ олардың паразиттері (ең бірінші гельминттер). Су қоймасында тіршілік ететін омыртқалылар суда өсетін өсімдіктермен, омыртқасыздармен, балықтармен қоректену арқылы жердегі фосфор айналымын жүргізуші (құрғақ қалпында қайтарады) негізгі топ болып табылады. Нәтижесінде құстардың өмір сүруі сулы аймақтарды биогенді заттармен байытады: фито және зоопланктон үшін аса қажет азотты –фосфорлы қосынды арқылы, сондай-ақ, оның тез көбеюі арқылы су қоймаларындағы биологиялық өнімділікке әрекет етеді Жұмыртқа қабығындағы металдар қоршаған ортаны ластаудағы негізгі индикатор болып табылады. Жабайы үйректің жұмыртқасындағы металл тұздарын қолдану алғашқы 10 күн аралығында эмбриондардың жоғалуына әкеледі және аномалияның дамуын тежейді . Құстарды морфологиялық, гематологиялық, гистологиялық зерттеу құстарда жүрек бұлшық еттерінде, бастағы ми жасушаларында дегенеративті кемшіліктердің, бауыр мен бүйректе дистрофияның, байланыстырушы |