заттар. Каталитикалық қасиеттеріне байланысты ферменттер орасан көп химиялық
реакциялардың жылдам жүруін қамтамасыз етеді. Қазіргі таңда биологиялық объектілерден
25
Ферменттер неорганикалық катализаторлардан бірқатар белгілері арқылы
ерекшеленеді:
1.
Ферменттер неорганикалық катализаторлармен салыстырғанда өте жұмсақ
жағдайларда (төменгі температура, қалыпты қысым, рН көрсеткішінің орта мəні) жəне тиімді
жұмыс істейді. Мысалы, каталаза ферментіндегі небары 1мг темір 10 млрд. рет жылдам
əрекет етеді жəне 10 т неорганикалық темірдің орнын басады.
2.
Əрбір фермент белгілі бір реакцияны немесе бір типтегі реакциялар тобын ғана
жылдамдатады.
3.
Жасушадағы ферментативтік реакциялардың жылдамдығы реттелген, соның
салдарынан барлық қосылыстардың қажетті мөлшері қатаң сақталады.
Ағзалардан бөліп алынған ферменттер өзінің каталитикалық қасиеттерін жоғалтпайды.
Олардың химия, тамақ, жеңіл жəне фармацевтика өндірісінде қолданылуы осыған
негізделген.
Молекулалық құрамына қарай ферменттер жай жəне күрделі болып келеді. Бірінші
жағдайда ферменттер жай ақуыз түрінде болады, ал екінші жағдайда ферменттердің
құрамында ақуыздан басқа табиғаты ақуызға жақын емес қосалқы топтар кездеседі. Жай
ферменттерге асқорытуға қатысатын трипсин жəне химотрипсин мысал бола алады. Күрделі
ферменттерге пиридоксальфермент, уреаза, каталаза жатады. Күрделі ферменттерге тəн
ерекшелік ондағы ақуыз қосалқы топтың каталитикалық белсенділігін күрт жоғарлатады, ал
қосалқы топ ақуыздық бөлікті тежейді.
Жай ферменттерде биокаталитикалық қызметті
Достарыңызбен бөлісу: