5В072700-КЖ-2021
Парақ
32
.№ Парақ
Құжат №
Қолы
Күні
медицина үшін өте қажет, себебі белоктардың ферменттік антигендік
активтілігі осы құрылымдардың өзгеруіне байланысты. Ал ферменттердің,
антиген, антидеиелердің активтілігінің өзгеруі организмде физиологиялық,
патологиялық өзгерістерге әкеп соқтырады.
Белоктардың кеңістіктегі орналасуын рентгенқұрылымдық анализ,
полярографиянық электрофорез, оптика, хромотография спектрометрид
әдістерімен комплексті зерттеуге болады. Хроматографиялық бөлу әдістерін
пайдалануда негізделген әдістердің бірнеше түрі кездеседі және олар кез келген
тағам өнімін зерттеуге мүмкіндік береді.
Эксперимент жүргізу техникасының және зертханаларды зерттеу
құралдарымен жабдықтаудың жоғары деңгейде дамуының арқасында қазіргі
хроматографиялық әдістер зертхана қызметкерлерінің алдында тұрған тағам
өнімдерінің, жартылай фабрикаттардың және шикізаттың сапасын бағалау
жөніндегі күрделі аналитикалық мәселелерді жоғары дәлдік және ұдайы
қайталану дәрежесінде шешуге мүмкіндік береді. Соңғы жылдарда
хроматографиялық әдістерді жетілдіру нетижесінде хроматографиялық бөліп
шығаруда жоғары тиімділікке және жылдамдыққа қол жетіп отыр. Бұл жағдай
әдісті микроаналитикалық әдіс ретінде қолдануға мүмкіндік беретін болды.
Хроматографиялық әдістердің жіктелуі.
Хроматография
күрделі қоспаларды бірі жылжымалы, екіншісі
жылжымайтын екі өзара араласпайтын фазалар арасында бөлуде (үлестіруде)
негізделеді. [15]
Жылжымалы фаза сұйық, қатты немесе сұйық және газ тәрізді
фазалардың қоспасы болуы мүмкін. Жылжымалы фаза жылжымайтын фазаның
бойымен жүріп өтуі немесе оны бойлап өтуі мүмкін.
Бөліну сипаты бойынша хроматографиялық зерттеу әдістері 4 топқа
бөлінеді:
-абсорбциялық хроматография;
5В072700-КЖ-2021
Парақ
33
.№ Парақ
Құжат №
Қолы
Күні
-үлестірулік хроматография;
-газдық-сұйықтық хроматография;
-ионалмасулық хроматография;
-сіңетін (проникающая) хроматография;
-афиндік (афинная) хроматография.
Адсорбциялық хроматография – жылжымайтын қатты және жылжитын
сұйық фазалар арасындағы адсорбциялық тепе-теңдік есебіне жүргізілетін
хроматография болып табылады.
Адсорбциялық
хроматографияда
бөлу
зерттелетін
қосап
компоненттерінің адсорбентте әр түрлідей адсорбциялануында негізделеді.
Бұндай қасиеттер негізінен қосындылардың молекулалық құрылысымен
айқындалады.
Үлестірілу коэффициенті жоғары зат адсорбенттің беті бойынша
жылдамдырақ жүріп өтеді. Егер қосындалар боялған болса, онда олардың
бөлінуі кезінде әр түрлі түске боялған полоскаларды көруге болады.
Бөлуге жіберілген сынаманы жеке фракциялар түрінде жинап алуға
болады. Бұл үшін сынаманы колонкада тиісті еріткіштен өткізеді, содан соң
анализ жүргізіледі. Бөліну тиімділігі адсорбент дұрыс таңдалуынан тәуелді
болып табылады.Адсорбциял (колонкадағы) хроматографияда қолданылады.
[14]
Кесте 3. Адсорбциялық (колонкадағы) хроматографияда қолданыладын
адсорбенттер
Адсорбент
Бөлінетін қосылыстар
Силикагель
Амин қышқылдары, көмірсулар, май қышқылдары,
липидтер, эфир майлары, неорганикалық катиондар
мен аниондар, алкалоидтер
|