М. З. Изотов философия ғылымдарының докторы, доцент
жүктеу/скачать 3,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақтардың рухани әлемі әл-Фарабиден Абайға дейін
| Қазақтардың рухани әлемі:
әл-Фарабиден Абайға дейін 6 дың рухани әлемін зерттеуі Қазақстан халқының руханилығы мен дүниетанымын қалыптастыру үшін маңызды. Ол қазақ халқының тарихын, мәдениетін және философиясын пайымдаудағы жаңа дүниетанымдық тұрғылармен ғана емес, сонымен қатар оларды зерттеудегі жаңа әдіснамалық ұстанымдармен маңызды болып та- былады. Қазіргі қазақстандық полиэтностық шындығы жағдайында әлемнің бірегей ұлттық бейнесін оның құндылықтық өмірмәнділік бағдарларымен жаңғырта отырып, қазақ халқының бай руха- ни мұрасын игерудің маңызды рөлі артуда. Әлем мен адам- ды қабылдаудың тұтастығы, ақыл-ой мен жүректің бірлігі, шындық, мейірімділік пен әділеттіліктің рухани-адамгершіліктік басымдылықтары, төзімділік пен ізгі ниеттіліктің ерекше түрі – бұның барлығы Ұлы Даланың сабақтары. Табысты, серпінді дамушы қазақстандық қоғам бұқараның са- насында қазақтардың рухани әлемі құндылықтарының орнығуы, бекітілуі негізінде ғана құрылуы мүмкін. Ұлт тарихы объективтілік пен ғылымилық бағдарларына сәйкес келетін біртұтас іргелі әдіснамалық принцип тұрғысынан байыпталуы тиіс. Қазіргі жағдайда біздің нақты дүниемізді толық тарихи қайта қарастырудың нақты-ғылыми, әдіснамалық және тарихи-фило- софиялық алғышарттары қалыптасуда. Әлемнің жаңа ғылыми кар- тинасы әлемнің біртұтас тарихи картинасы принципінде көрініс берген әдіснамалық функцияны орындауы мүмкін. Бірақ, дегенмен жаңа ғылыми деректерді ғылыми ізденістер барысында көрініс беріп отыратын түсініктемелер мен түсіндірмелерді кеңінен қолдану үшін дәстүрлі білімдерді де ұтымды қолданып отырған орынды. Авторлардың оқырмандарға ұсынып отырған монографиясы қазіргі ғылымның бай құралдарын, яғни нақты тарихилық әдісі, жүйелілік және құрылымдық-функционалдық талдау, тарихилық пен логикалықтың бірлігі әдісі және т. б. қолдана отырып алда қойылған күрделі мәселелердің тиімді шешімін табуға проблемалық- тарихилық және салыстырмалы-теңгерімдік тұрғылардан келді. Жүйелілік тұрғысынан зерделеу қазақтардың рухани әлемі мәселесінің қалыптасуы мен дамуын, қазақ мемлекеттілігін және Қазақстанның қазіргі тарихын біртұтас көпқырлы құбылыс ретінде қарастыруға мүмкіндік берді. Құрылымдық-функционалдық тал- дау өз кезегінде қазақ халқының рухани өмірінің құрылымдық элементтерін зөерттеуге мүмкіндіктер ашты және олардың тари- хи үдерістегі функционалдық міндеттерін қарастыруға көмектесті. Қазақтың рухани әлемін зерттеудің өнімді әдісі, әсіресе атап айтқан- |