Мәңгілік Ел ортақ шаңырағымыздың ұлттық идеясы, бабаларымыздың
Автор Тарбағатай тауын қалай қабылдайды?
жүктеу/скачать 3,96 Mb. Pdf көрінісі
|
оқу сауаттылығы
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.Қандай сипаттама Қаратауға қатысты айтылған
| 1.Автор Тарбағатай тауын қалай қабылдайды?
A. Табиғаттың ерекше сыйы ретінде B. Балалық шағының куәсі ретінде C. Жастық шағының куәсі ретінде D. Тарихи кезеңдер куәсі ретінде E. Маңғаздықтың, асқақтықтың символы ретінде 2.Қандай сипаттама Қаратауға қатысты айтылған? A. Құтты қоныс қойнауы B. Туған елдің шығыстағы қамалы C. Бір халықтың екі түрлі тағдыры бар D. Қайран алтын босаға E. Қазақтың қара шаңырағы 3-мәтін 1.Бұл күнде көптеген мақал-мәтел, тұрақты сөз тіркестерін әңгіме арасына қосып жібергенімізбен, әрі қарай оның мағынасын тарқатып бере алмаймыз. Мысалы, «Сөз тапқанға қолқа жоқ» дейміз. Оның мағынасы қандай? 2.Оны түсіну үшін, ең алдымен, «қолқа» деп нені айтатынымызды білу міндет. Қазақстанның «Уикипедия» ашық энциклопедиясындағы мәлімет бойынаша, «Қолқа - омыртқалардың қан айналыс жүйесіндегі ең ірі артерия қан тамыры». 3.Ендеше, мұның «сөз тапқанға» қандай қатысы бар? «Қолқа сала келдім», «қолқалап болмаған соң» деп келетін тіркестердің ше? Дәл мына анықтама бойынаша бұларды қанша қолқаласақ та, бір-біріне жуықтата алмаймыз. Демек, «қолқа» деп аталатын екінші бір зат бар. Иә, аталарымыз тағы нені «қолқа» деп атады? 4.Түйеге жүк арту үшін 7-8 құлаш екі арқан керек. Сол екі арқанды қосақтап, кесілген жеңдей қуыс киізден өткізеді. Сол қуыс киізді «қолқа» дейді. Қолқа арқанның тең ортасында болып, жүк артқан кезде түйенің дәл төсіне келеді, яғни түйенің төсіне арқан батпас үшін жасалған зат. Бір қызығы, бұл киіздің сыртқы ПІШІНІ ағзадағы қолқамен ұқсас. Сол үшін де аталарымыз осы қуыс киізге ағзадағы қолқаның атауын берсе керек. 5.Міне, «қолқа» сөзі осы затқа байланысты. Себебі түйеге жүк арту үшін оны шөгеру керек, шөгеру үшін арқанның бір жағын шумақтап алып, қолқаны төс тұсына келтіре, түйенің мінер жағынан қамшылар жағына өткізе лақтырамыз. Түйені қазақ осылай қолқа салып шөгереді. Үйретілмеген асау тайлақ болмаса, жүк артылған түйе атаулы иесі қолқа салғанда, өзіне жүк артатынын біледі, өздігінен шөгеді. Тпті кейде бала-шаға бұйдасынан сілкілеп шөгере алмай тұрған түйенің төсіне үлкендер келіп қолқаны сала қойғанда, екі тізесі еріксіз бүгіліп, шөге қалады екен. 6.Енді түсінікті болар, «Қолқа салып кеп отырмын» деген - «Жүк артқалы келіп отырмын, салмақ салғалы келіп отырмын» дегенді білдіреді. Қолқа - қалаудың, біреуді көмекке шақырудың, қазіргі тілмен айтқанда, өтініш айтудың ұшар басы, қазақ біреуден бір нәрсе сұраудағы сөзінің шегі. Қазақта «өтінемін» деген сөз жоқ. Бұл - өте жалынышты хал. Аталарымыз бір-бірін ондай күйге түсіргісі келмейді. «Айналайын, қолқа сала кеп отырмын», - дейді ақсақал. Шарасыздығын айтты, бірақ мүсәпір, аянышты, жалынышты күйге түсіп айтқан жоқ. Себебі бұл сөз оның қадірін сақтап, белгілі дәрежеде тепе- теңдікті ұстап тұр. Мінеки, қазақтың мақал-мәтелдері мен тұрақты тіркестері жайдан-жай айтылмаған, бәрінің шығу тарихында қандай да болмасын белгілі бір ойдан хабар беретін үлкен ақпарат бұғып жатыр. жүктеу/скачать 3,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|