Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Акедемик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік

ЗИЛ-130 автомобилі жарамды. ЗИЛ-130 автомобилін шығаратын негізгі 
зауыт келесі негізгі модификацияланған машиналарды: тягач ЗИЛ-130В1 
ЗИЛ-130Г және ЗИЛ-130ГУ автомобильдерін шығарады.
Тягач ЗИЛ-130 арналуы –қатты жабулы жолдардан 14400кг жартылай 
тіркемесімен қоса сүйрету үшін.ЗИЛ- 130 автомобилін ЗИЛ-130Г салыстыру 
бойынша кузов мөлшері ұзартылған және 1200 мм ұзартылған базалы ұзын 
өлшемді және аз тығыздалған жүктерді тасу үшін лайықты.Автомобилдің 
жүк көтерімділігі қозғалыста жол бойынша 6000кг. Автомобил жалпы 
тіркемені 8000кг сүйрей алады. 
Автомобиль ЗИЛ-130 айырмашылығы ерекше ұзын базалы,ол тең 
5600мм,бұл дегеніміз ЗИЛ-130 автомобилінен 2300мм артық.Бұл 
ұзынөлшемді жүктерді тасымалдауды қамтамасыз етеді.Үлкен көлемді 
кузовы әр-түрлі жағдайда аз тығыздалған жүкті тасмалдауға ыңғайлы әрі 
қолайлы.Автомобильдің жүк көтерімділігі 6000 кг. Тіркемесімен қоса 
сүйретудегі жалпы салмағы 8000 кг дейін.
Автомобиль жүк көтерімділігі 3500 кг, бірақ қоззғалыс жанында 
жолдармен қаты жабумен пайдалы жүк көпшілігі мүмкін үлкейген 5000 
кг.6500 кг тіркеме толық көпшілігі тиісті шамадан асырмау, пайдалы жүк 
мына көпшілігі көбірек 3500 кг аралығында болады.
Зил-131 автомобильді базасында келесі модификациялы машиналарды 
ЗИЛ автомобильді-131А және отырмалы тягач ЗИЛ-131 В машиналарын 
жасап шығарады. 
Автомобиль ЗИЛ-131А ЗИЛ- 130 айырмашылығы қозғалтқыш 
экрандалған, герметикалық электр жабдығы және герметикалық жарық беру 
құралдары, сонымен қатар доңғалақтарында алмалы салмасыздармен 
отырғызылатын орындардың саны жүк таситын. 
Зил автомобильі платформасына –131 азайтылған,автомобильдерде аз 
жинақ қосымша жабдықтау Зил-131 тягач автопоезд құрамында кез келген 
жолдармен қабілеті қозғалу және жлсыздықта жартылай тіркеме жүгімен 
жанында 7500 кг. Егер, авто жүргізу жақсарған жолдарда жалпы салмағы 
жартылай тіркеме 10 мың кг болуы тиіс. Бірақ авто жүру жылдамдығы 
мұндай жағдайда, сағатына 25 км –ден аспауы керек. Қалыпты жағдайда 
асфальт бетон жабылған жолдарда толық жартылай тіркеменің салмағы 12 
мың кг-нан аспауы тиіс. Шасседе отырғызу тартқыш сапасын қолдану 
автомабиль ЗИЛ-131 салыстыру бойынша констрактивті салыстырумен 
өзгертулер жүзеге асырылған. Сонымен қатар тягашты сцепногомен артқы 
құрал орнына артқы көлдененіне қатты ілмек, шлангілерге арналған 
құрастыратын кішкене бас тежеу ер жасайтын құрылғы тіреулері жартылай 
тіркеме жүйелері және алдынғы қапталдағы отыру орнының құрлысы жалпы 
кран тормыздық жүйесінде орналасқан. Жартылай тіркеменің жақсы көрінуі 
артқы әйнек арқылы көрінуімен байланысты. ЗИЛ-131 автомобилі негізгі 
артқы өстік екі өсрі машина класына жатады. Дөңгелек формуласы 4х2. 
Двигательдің кабинаға сиымдылығы кәдімгі автомобиль сияқты. 
Автомобильдерден негізгі бөлігі шасси, кабина және жүк флатмормасы 
болып табылады. 

2. Шасси, шанақ (рама),трансмиссия, негізгі бөлім, басқару механизімдері, 
электр жабдық, кабина, басқару органдарын қосымша жабдықтау. 
Автомобильді техникалардың төрт кантрактілі, жоғарғы клапынды 
корбюраторлы ЗИЛ-130 двигатель маделі қуаттылығы 150л.с тәрізді 3200 
мин көлемді орташа айналу жылдамдығы 41кгс метрге сәйкес 1800...2000 
минут көлемінде валдық құрылым автомобильге орнатылған. Двигательдің 
жабық капоты көтеру бұрышы 90 градусқа диін болып, оның жүйесі және 
двигательді жөндеу жұмыстарын жеңілдетеді. Ашық жағдайда капот жүйелі 
ричагы және бір қалыпты пружинамен тұрақталады. Капот жабық жағдайда 
кілттенуі қарастырылған. Капот өздігінен ашылып кетпеуі үшін, 
сақтандырғыш орнатылған. 
Автомабиль транмисиясы механикалық, сатылы. Ұстасу (сциплиния) бір 
дискалы, құрғақ. Каропка берілуі механикалық, алға қозғалу үшін және артқа 
жүру үшін бес рет скоросқа немесе передачаға салады.Екімен 
үйлестіргіштермен инерциалықты үлгіні екінші және үшінші, төртіншінің 
және өкшемен тапсырулардың. Кардандық тапсыру түзеледі екінің – аралық 
және негізгінің-кардандық біліктердің аралықпен тірекпен рамада және 
үшеудің кардандық топсалардың. Артқы бастаушы көпірлердің негізгі 
тапсыруы екі есе, түзеледі констық тісті доңғалақтардың булары 
шиыршықты тістермен және цилиндірлік тісті доңғалақтардың булары қиғаш 
тістермен. Қайсысыздарды автомобильдерде гипоиднаямен дара негізгі 
тапсыру орналастырады. Биік тягово-шапшаң қасиеттің 130 қозғалтқыш 
параметрлері және транмиссиялар ЗИЛ автомобиліне қамсыздандырады.
ЗИЛ автомобилі барынша көп жылдамдықты 90км –130 дамытады / ч жол 
гаризонттық түзу учаскісінде тегіс қатты жабумен толық жүкті тиеу 
жанында.45...65км орташа жылдамдықта жолда асфальты бетоннымен 
жабумен құрастырады, ал қанау жанында қысқыларды шарттарда-38...40км 
/ч. Отын бақылау шығыны 100км жолдар шассемен қозғалыс жанында 
жылдамдықпен 60км /29 ак және толық жүкті тиеуге құрастырады, отын 
шығын ал –эксплуатациалық нормасы 38 а бірдей 100 км. Автомобиль 
рамасы мөрленген, шегеленген үлгі. Рама артқы көлдеңіне құрал тягалық 
арнайы анықталған. Салпыншақ алдынғы және артқы көпірлердің 
салпыншаққа жапырақ рессорларда амортизатрларда гидравликалық 
телескопиялық екі бетті әрекеттерді қолданылған.Доңғалақтар диск 
тұлғалылар мөлшермен 7,0-20 шиналар пневматикалық, комералар 
мөлшермен 260-580 немесе 260-508 р жіберілетін жүкті тиеумен 2030 кгс. 
Басқару тұтқасы басқару гидрокүшейткішпен жабдықталған, негізгі 
элементтер қайсыны басқару тұтқасы механизм картерінде орналасқан, ал 
гидрокүшейткіш насосы қозғалтқышқа анықталған, белбеулік келтіру оған 
буынды білік шкивіне жүзеге асады. Басқарылатындармен алдыңғы осы 
доңғалақтары келеді. Ав бұрылу ең аз радиусі томобиля 8,9м. 
Аялдама трансмиссиялық тежеуіш, келтіруі механикалы. Тежеу жолы 
горизонтальдық учаскіде құрғақ асфальтталғанды –шоссе користеден 50км/ ч 
автомобиль толық аялдамалары түзеуде тежеу жүйеге емес 28 

м.жылдамдықтан тежеу жанында 30км/ ч бұларды жол шарттарда тежеу 11 м 
тиісті шамадан асырмау. 
Тұтастай металдан жасалған, үш орынды кабина панорамалық 
ашылмайтын жел гекломынан жүргізуші отырғыш, екі орындықты жолаушы 
отырғыш.
Жүргізуші еңбек шарттары шыныларды тіке жуғышқа арналған 
құрылғыларды жақсартады және кабина, сонымен қатар жағу жүе барысы
ЗИЛ -131 дамыту барынша көп жылдамдық 80 км | ч жүкпен қозғалыс 
жанында көпшілікпен 5000 кг горизонтальдық учаскемен шоссемен құрғақ 
тегіс асфальтталғанды. Көтеру, автомобильмен жеңуге болатын жүкпен 3500 
кг тіркемесіз, 30°, ал жүкті тиеумен 3500 кг және тіркемемен жалпы 
көпшілікпен 4000 кг көтеру жеңіледі 20°. жеңуге болатын өткел ең үлкен 
тереңдігі қатты түппен 1,4 м. Отын бақылау шығыны 100 км жолдар 
шоссемен қозғалыс жанында жүкпен көпшілікпен 5000 кг тіркемесіз 40 л тең 
келеді. автомобиль жүру қоры. 850 км бақылау шығынға құрастырады. 
Басқару тұтқасы басқару гидрокүшейткішпен. Басқарылатындармен алдыңғы 
көпір доңғалақтары келеді. Автомобиль бұрылу ең аз радиусі шоссемен 
асфальтталғанда 10,2 м өшірілген алдыңғы көпірмен тең келеді. 
Жұмысшы тежеуіштің үлгі арнайы қондырғы , пневматикалы келтірумен 
іс істейді барлық доңғалақтар. Тежеу жолы құрғақ тегіс асфальтталған жолға 
жүкпен көпшілікпен 5000 кг жылдамдықпен қозғалыс жанында тіркеме 30 км 
12 ұзын тиісті шамадан асырмау, тіркемемен қозғалыс жанында 
жылдамдықпен 50 км | 29 м ч тежеу жол тең келеді. 
Қолданылған әдебиеттер
1. ҚР әскери доктринасы. 2017 ж. 
2. ҚР ҚК-нің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жалпы әскери 
жарғылары. Астана, 2007 ж. – 659б.
3. ҚР ҚК-нің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының саптық 
жарғылары. 02.02.2016 N 187 
4. Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11 сыныптары үшін «Алғашқы 
әскери дайындық» пәнінен типтік оқу бағдарламасы Астана 2013ж. 3 
сәуірдегі № 115 
5. Е.Ж. Қожамжаров., Н.Р. Рамашов., М.Т. Бөдеев «Бастапқы әскери 
дайындықты оқыту әдістемесі» оқу әдістемелік құралы. Қарағанды 2015ж. 
6. А. Ерекешов., А.Рихтер., М Бодеев «Алғашқы әскери дайындық» 
Әдістемелік нұсқау. Алматы 2013ж. 
7. С.Н. Асқапов., М.Е. Құсмиденоов., А.Ш Жанғазин «Бастапқы әскери 
дайындығы сабағында қолданылатын саптық жаттығулар» Әдістемелік 
нұсқау. Павлодар 2013 ж. 
8. Рамашов., Е.Ж. Қожамжаров., Н.Р. М.Т. Бөдеев «Алғашқы әскери 
дайындықты оқыту әдістемесі». Алматы 2012ж 
9. А.Ж. Кулейменов., Қ.И. Садыков., Е.Ж. Қожамжаров «Педагогикалық іс-
тәжірибеден өтуді ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқау» Қарағанды, 

2016ж 
10. Рамашов., Е.Ж. Қожамжаров., Н.Р. М.Т. Бөдеев «Бастапқы әскери 
дайындықты оқыту әдістемесі» Электронды оқулық Қарағанды 2013 ж. 
11. Е.Ж. Қожамжаров. «Саптық дайындық бойынша әдістемелік нұсқау» 
Қарағанды 2007 ж.. 
12. Кундакбаев Б.Р., Кожамжаров Е.Ж. «Учебно-материальная база НВП» 
Методические рекомендации по военно-спортивным сооружениям. 
Қараганды 2006 г.
14. Ж. Қадырбаев.,О. Кенбаев., «Саптық дайындықты үйрету әдістемесі» 
әдістемелік нұсқау – Шымкент 2005 ж. 
15. «
Оқу процесі мен ішкі тәртіпке жалпы әскери жарғылары талаптарын 
енгізу жөніндегі жұмыс әдістемесі» Әдістемелік нұсқау. Алматы 2000 ж. 

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: