Методические основы разработки учебно-методического комплекса для преподавателя



Pdf көрінісі
бет126/320
Дата14.12.2021
өлшемі2,11 Mb.
#127389
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   320
Байланысты:
2. daris mikro-makro

кооперативтік 
және 
кооперативтік еместерге
  жіктеледі.  Нәтижесіне  байланысты  нөлдік  сомасы  бар  және  нөлдік 
емес  сомасы  бар  ойындарға  бөлінеді.  Ойындар  теория  методологиясының  қағидасын  белгілі 
«Тұтқын  дилеммасы»  мысалында  түсіндіруге  болады,  –  бұл  қарапайым  кооперативтік  емес 
ойын  (нөлдік  сомамен).  Жеке  камерада  (бөлмеде)  отырып,  бір-бірімен  байланыса  алмайтын  2 
тұтқындардың  шешім  қабылдау  процесін  (үдерісін)  қарастырады.  Әр  қайсысының  алдында 
дилемма  тұр:  барлық  шындықты  айту  немесе  үндемеу.  3  мүмкін  нұсқаның  әр  қайсысында 
қандай оқиға болатындығы оларға мәлім.  
1.
 
Егер біреуі де шындығын айтпаса, олардың күнәсі дәлелденбейді, әр қайсысы  ең 
аз жаза – 1 жыл тұтқынға алынады. 
2.
 
Егер  екеуінің  біреуі  шындығын  айтса,  екіншісі  –  үндемесе,  шындығын  айтқан 
босатылады, ал екіншісі – 15 жылға бас бостандығынан айырылады. 
3.
 
Егер екеуі де шындығын айтса, 3 жылға бас бостандығынан айырылады. 
Шешімдердің балама нұсқаларын есептеу матрица (қалып) түрінде көрсетіп аламыз: 
 
 
Шындықты айту 
Үндемеу 
Шындықты айту 
3,3 
0,15 
Үндемеу  
15,0 
1,1 
 
Егер  тұтқындар  дұрыс  шешімге  келіп,  екеуі  де  шынын  айтса,  ең  жоғары  жазаны  алу 
мүмкіндігі әрқайсысы үшін азаяды. Нәтижесінде екеуі де түрмеге 3 жылға отырады. Егер олар 
келісіп жасаса, (кооперативтік ойын жағдайында сияқты), шешімнің ең тәуір нұсқасын алушы 
еді.  Осылай  бұл  ойын  микродеңгейдегі  оңтайлы  шешімдер  микродеңгейде  оңтайлы  емес 
нәтижеге  әкелетіндігін  көруге  мүмкіндік  береді.  Бұл  ойын  экономика  мәселелерінен  алыстау 
болса  да,  негізінде  олигополистердің  мінез-құлқын  көрсететін  жақсы  мысал  болып  табылады. 
Олардың  алдында  әрқашан  стратегиялық  бағыт  (мінез-құлық)  таңдау  дилеммасы  тұрады: 
агрессивтік  бәсекелестікке,  баға  соғысына  дейін  барып,  нәтижесінде  жеңу  немесе  жеңілу: 
келісу  (райласу),  екеуіне  де  оңтайлы,  ұтымды  болатын  нәтижеге  жету.  Олигополистердің 
оңтайлы  (тепе-теңдік)  стратегиясын  таңдау  мақсатын  қоятын  ойындардың  мүмкін  нұсқалары: 
бағаны  түсіру  немесе  сол  күйінде  (деңгейде)  қалдыру.  «Тұтқын  дилеммасы»  сияқты,  бірақ 
мүмкін нәтиже ретінде таңдалған бағыттың арқасында фирманың алынған/жоғалтқан пайдасы. 


Демек,  олигополист  –  фирмалардың  алдыңда  тепе-тең  (оңтайлы)  мінез-құлық  (іс-әрекет) 
бағыты,  стратегиясын  әзірлеу  мәселесі  тұрады.  Мұнда  4  мүмкін  нәтиженің  біреуі  іске 
асырылады: 
1.
 
Басым  болып  тұрған  стратегияның  (бағыттың)  тепе-теңдігі  (оптимум)  –  бір 
ойыншының іс-әрекеті басқасының іс-әрекетінен тәуелсіз ең жоғары нәтижені қамтамасыз етеді 
(«Тұтқын дилеммасы» ойында нәтиженің бұндай нұсқасы мүмкін емес). 
2.
 
Нэштің  пікірі  бойынша  тепе-теңдік  (оптимум)  –  бір  ойыншының  стратегиясы 
екінші ойыншы тарапынан белгіленген іс-қимылдардың (әрекеттердің) барында ғана ең жоғары 
нәтижені қамтамасыз етеді, себебі екеуінің біреуі де жалғыз ең жоғары нәтижеге жетпейді (Нэш 
бойынша,  тепе-теңдік  тұтқындардың  екеуі  де  бір  жылдан  бас  еркінен  айырылған  ахуалда 
жетеді).  
3.
 
Парето  бойынша,  тепе-теңдік  (оптимум)  –  бір  ойыншы  жағдайының  жақсаруы 
екінші  ойыншы  жағдайының  нашарлауынсыз  болмайды  (тұтқындар  1  жыл  немесе  3  жыл  бас 
бостандығынан айырылған ахуал). 
4.
 
Штакельберг  бойынша,  тепе-теңдік  (оптимум)  –  ойыншы  нәтижесінің  жақсаруы 
екінші ойыншының белгілі шешімін қабылдау нәтижесінде болады (әр ойыншы үшін ол мына 
ахуалда болады: біреуі босатылып, екіншісі 15 жыл бас бостандығынан айырылғанда). «Тұтқын 
дилеммасы» ойыны бір кезеңдік ойын, онда ойыншылар өзара әрекеттесте 1 рет. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   320




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет