Лекциялар жинағЫ 6В01404 «Кәсіптік оқыту»
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
Композиция лек (1)
|
12-дәріс Көркем композициядағы түс. Түс мінездемесі. Түс - қоршаған орта заттарынан шағылысатын жарықтың адамның көру мүшесіне әсер ететін сезім. Адам тек түсі бар нәрсені көреді, түссіз - біздің көзімізге көрінбейді. Барлық түстерді екі үлкен топқа бөлуге болады. Түстер ахроматикалық жөне хроматикалық болады. Ахроматикалық түстер тобына қара жөне ақ, сонымен қатар олардың араласуы нөтижесіндегі көптеген түрлер сүр түстер жатады. Ғалымдардың пікірінше, адамның көзі үш жүеден астам ахроматикалық жөне он мыңдаған хроматикалық түстердің реңдерін ажыратып көре алады. Гармониялық бірлестікте белгілі бір бейне жасау үшін суретші әр бір түстің мінезін білу керек. Төменде негізгі сипаттамалары берілген. • Түстік рең - тіүстерді атап бере алатын, мысалы, көк, жасыл, қодыр, т.б. түстің сапасы, ол тек хроматикалық түстерге арналған. Түстік реңнің табиғи шкаласы күн сөулесінің спектрі больш табылады, мүнда түстер мына кезекте орналасқан: қызыл, қызыл-сары, сары, сары-жасыл, жасыл, көгілдір, көк, күлгін. Табиғатта спектрлік түстерден басқа қызыл жөне күлгін түстерін араластыру нөтижесінде алынатын пурпур түстері бар. • Жарықтылық - бұл ақ немесе қара түстерінен түстік реңді айыру деңгейі. Анықтама бойынша ең жарық түс - ақ, ал ең қараңғы бүлыңғыр - қара болып саналады. Спектрлік түстерде ең жарығы - сары, ал ең бұлыңғыр — күлгін болып қабылданады. Жарықтылық ахроматикалық түстердің бір ғана сипаты. Композицияда жарықтылық қатынасы өте маңызды, өйткені жарықтық деңгейі өр түрлі бірдей түстік реңдер көрерменге түрлі өсер береді. Қараңғыланған түстер салмақтылық, көңілсіздік, ауырлық сезімін туғызады, ал сол түстерді бірақ жарықтатсақ жеңіл, көңілді, нөзік сезіледі. • Қанықтылық - бірдей жарықталған хроматикалық түстер мен ахроматикалық түстердің айырмашылық деңгейі. Спектрлік түстер еқ қанық түстер болып табылады. Қанықтылық әрине түстін, белсенділігін анықтайды: спектрлік түстер аз қанықталған түстерге қарағанда белсенді. Барлық хроматикалық реңдер түстердің араласуы нәтижесінде алынады. Бірақ, араластырып ала алмайтын үш түс бар - олар қызыл, көк, сары. Оларды негізгі түстер деп атайды. Қалған басқа түстер осы негізгі түстердің араласу нөтижесі, сондықтан олардың туынды (қосымша) түстер деп атайды. Ең ыңғайлы түстік сүйе В.М.Шугаев жасаған түстік шеңбер болып табылады. Төрт гүсті (көк, қызыл, сары, жасыл) негізгі деп анықтап, блин, Шугаев оларды өзара перпендикулярды диаметрлердің соңына орналастырды. Негізгі түстердің арасында аралық түстер орналасқан. Олар шеңбердің төрт ширегінде орын алған, осыған сәйкес төрт топ қүрайды: • сарыдан қылыға дейін; • көктен қызылға дейін; • көктен жасылға дейін; • жасылдан сарыға дейін. Бір ширекте орналасқан түстер бір-біріне туыс болып есептеледі, өйткені олардың әрқайсысында екі негізгі түстер бар. Қарама-қарсы ширектердің арасында қарама-қайшы түстер орналасады. Олар түрлі сыңарлы негізгі түстерден құралғандықтан ортақ үқсастығы жоқ. Егер қарама-қайшы түстер іпеңбер диаметрінің екі соңында орналасса, онда оларды қарама-қайшы - толықтырушы д.а. олардың араласуы нөтижесінде ахроматикалық түстер алынады. Жақын орналасқан ширектегі тстерді туыс -қарама-қайшы деп атайды, өйткені олар бір жағынан бір ортақ түспен қосылған. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|