Бағдарламасы аясында іске асырылды The Essential Guide to zina o’leary 3 rd Edition



Pdf көрінісі
бет73/503
Дата01.04.2022
өлшемі7,43 Mb.
#137498
түріБағдарламасы
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   503
Байланысты:
oliri zina zertteu zhobasyn zhurgizu negizgi nuskaulyk (2)

Гипотеза
тексеруге келетін, екі немесе 
одан да көп айнымалы арасындағы байланыс 
табиғатына қатысты қолданылатын логикалық 
ұйғарым (білімге сүйенген болжам). 
Идеялар
Идеялар
Зерттеу?
Әдістер
3.3-сызба. 
Зерттеу сұрағын әзірлеу кезеңдері


64
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
сұрағын алдыңыз. Көп нәрсе ақшаға тіреледі деп жорамалдадыңыз, яғни қар-
жылық проблемалар ажырасуға жетелеи�ді деп ои�лаи�сыз. Бұл жерде гипотезаға 
керек факторлардың бәрі бар: логикалық ұи�ғарым (жорамалыңыз); аи�ныма-
лылар (ажырасу мен қаржылық проблемалар) және сынаққа түсетін қарым-қа-
тынас (жетекші күш). Бұл жағдаи�да гипотеза үшін ең дұрыс сұрақ – «қаржылық 
проблемалар ажырасу ықтималдығын арттыра ма?» болуы керек.
«Жасөспірімдердің әлеуметтік желіде өткізген уақыты мен өзін-өзі бағалауы 
арасында баи�ланыс бар ма?» деген сұрақ та гипотеза жасауға өте ыңғаи�лы. 
«Әлеуметтік желіде көп отыру адамның өзін бағалауына ықпал етеді» деп жо-
рамалдаи�сыз. Алаи�да қарым-қатынас бағытын тексеру керек. Әлеуметтік желі 
жасөспірімдердің өзін-өзі бағалауына оң немесе теріс ықпал етеді деп ои�лаи�-
сыз ба? Ендеше, гипотеза жасауға қажет факторлар паи�да болды: логикалық 
ұи�ғарым (жорамалыңыз), аи�нымалылар (әлеуметтік желіде уақыт өткізу мен 
өзін-өзі бағалау) және сынаққа алынатын қарым-қатынас (әлеуметтік желілерді 
қолдану өзін-өзі бағалауды арттырады немесе төмендетеді). Гипотезаңыз «бос 
уақытының көп бөлігін әлеуметтік желіде өткізетін жасөспірімдердің өзін-өзі 
бағалауы жоғары» болуы мүмкін.
Жалпы алғанда, 1) нақты анықталған зерттеу сұрағы болса; 2) зерделеуді 
қажет ететін аи�нымалылар болса; 3) осы аи�нымалылар арасындағы баи�ланыс 
жаи�лы жорамалыңыз болса; 4) оны сынаи� алсаңыз, гипотеза жасау қиын емес.
Қазіргі кезде зерттеу сұрақтарының бәрі бірдеи� гипотеза жасауға жараи� 
бермеи�ді. «Жоғары сынып оқушылары карьера жасауға/білімін жалғастыру-
ға қатысты шешімдерді қабылдау процесіне қалаи� қатысады?» деген сұрақ-
ты алаи�ық. Есте сақтаңыз, гипотеза аи�нымалылар арасындағы баи�ланысты 
білдіруге тиіс. Ал мына сауалда аи�нымалылар мен олардың қарым-қатынасы 
қарастырылмаған. Бұл сұрақтың мақсаты – процесті ашып, сипаттау; сондықтан 
гипотеза дұрыс емес дер едім. 
Гипотеза мынадаи� жағдаи�ларда жарамсыз:
 
y
Белгілі бір жағдайға қатысты жорамал жасай алмайсыз
. Мысалы, Тынық мұхиты-
ның оңтүстігіндегі алкоголизм мәселесін зерттегіңіз келеді, бірақ гипотеза жа-
сай алмайсыз, себебі жорамал жасауға қажет негізгі мәдени контекст жоқ.
 
y
Нақты айнымалылар жиынтығы жоқ болса гипотеза жасай алмайсыз
. Зерттеуіңіз 
нақты жағдайға ықпал ететін факторларды анықтау үшін пайдалы болатын шы-
ғар. Тынық мұхитының оңтүстігіндегі алкоголизм мәселесіне келсек, зерттеу мақ-
саты – мәселеде қамтылған факторларды не айнымалыларды анықтау болуы 
мүмкін. 
 
y
Сұрағыңыз феноменологиялық сипаттаумен байланысты болса (8-тарауды қара-
ңыз), гипотеза жасай алмайсыз
. Мысалы, «Тынық мұхит аралдары тұрғындары-
ның алкоголь ішімдік ішу ерекшелігі қандай?» деген сұраққа жауап іздейсіз. Бұл 
жерде айнымалылар арасындағы байланыс қамтылмайды. 


65
Зерттеу сұрағын әзірлеу 
 
y
Сұрағыңыз мәдени топтың этнографиясын зерттеуге бағытталса
(8-тарауды қа-
раңыз), гипотеза жасай алмайсыз
. Мысалы, «Тынық мұхитының оңтүстігіндегі 
ауылдарда нақты мәселеге реакция қандай?» деген сұраққа жауап іздейтін шы-
ғарсыз. Бұл жағдайда гипотезаны еріксіз құру жан-жақты сипаттауға жол бермей, 
жұмысты тежеп тастайды.
 
y
Мақсатыңыз – бірлескен өзгеріс процесін қамтып, оны зерттеу болса (9-тарауды 
қараңыз), гипотеза жасай алмайсыз
. «Тәжірибелік зерттеуде» әдіснама аралас әрі 
жаңа құбылыс, сондықтан алдын ала жорамал жасаудың жөні жоқ.
Түптеп келгенде, гипотезаңыз зерттеуіңізге жараи� ма, жарамаи� ма – мәсе-
ленің төркініне қараи� анықтаи�сыз. Мәселе «аи�нымалылар арасындағы баи�ла-
нысты» қамтыса, гипотеза зерттеу сипатын аи�қындап береді. Ал сұрағыңыз 
мұндаи� баи�ланысты қарастырмаса, гипотезаны еріксіз құрудың қажеті жоқ.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   503




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет