Негіздері


Циклдың тоқтау механизмі мен апоптозға ӛтуі. Апоптоз



Pdf көрінісі
бет159/381
Дата14.05.2022
өлшемі8,4 Mb.
#143344
түріОқулық
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   381
Байланысты:
tұңғyshbaeva-z.b.-czitologiya-zhәne-gistologiya-almaty-2015-274-bet. (1)

1.8.9 Циклдың тоқтау механизмі мен апоптозға ӛтуі. Апоптоз 
Кӛп жағдайларда, хромосомалар зақымданған кезде ЖЦ-дың тоқтауы 
р53 ақуызына байланысты. Ол жасушада тұрақты синтезделеді, жәй 
жағдайда тез ыдырайды, сондықтан жасушада, оның мӛлшері ӛте аз болады. 
Хромосомалар зақымдалған кезде р53 ақуызы келесі әдістермен іске 
қосылады (50-сурет) : 
-
Оның ыдырау жылдамдығы тӛмендейді; 
-
Оның молекулаларының активтілігі артады. 
50 – сурет. 
 
ДНҚ молекуласының қос тізбегі ҥзілген кезде ЖЦ тоқтау механизмі
ДНҚ-ПК – ДНҚ-протеинкиназа, ол ДНҚ-ның қос тізбегінің үзілген жерін табады, р53 
ақуызын ингибитордан Mdm 2 босатады, босаған р53 белогы р21 белогын активтендіріп, 
жүріп жатқан процестер тоқтайды; Mdm 2 – р 53 ақуызының ингибиторы. 
ДНҚ қос тізбегінің ҥзілуі 
Апоптоз гені 
Антиапоптоздық ген 


112 
Белок р53 активтілігіне, ингибиторлық әсер кӛрсететін – ақуыз Мdm2. Оның 
ингибиторлық әсер кӛрсетуі р53 ақуызындағы ингибиторға сәйкес 
локусының фосфорлануына байланысты. Егер, ДНҚ-ның екі тізбегі үзілсе, 
оны анықтайтын ДНҚ-протеинкиназа р53 фосфорландырып, оған 
ингибиторлық қасиет кӛрсететін ақуыз Мdm2 әсерінен босатылады ДНҚ-ның 
басқа зақымдарында, мысалы, УК-мен сәулеленгенде, оған әсер кӛрсететін 
казеинкиназа ІІ, ол р53 фосфорландырып, активті түрге айналдырады. Р53 
ақуызының бұл жағдайдағы ең алғашқы қызметі, р21 ақуызының генін 
активтендіреді, ол барлық циклин ЦТК-лар комплекстерінің ингибиторы. 
Соның нәтижесінде ЖЦ тоқтауы жүреді. 
Егер хромосомадағы ақаулықтар кӛлемді болып, оларды қалпына 
келтіру ұзап кетсе, активтігін сақтап отырған р53, басқа гендердің 
(ВАХ,KILLER/DR5,PIG) синтезделуіне түрткі болып, апоптоз басталып, 
апоптозға басымдылық кӛрсететін гендер бәсеңдейді.
Апоптоз 
Апоптоз – жасушаның бағдарлама бойынша тіршілігін жоюы. 
Апоптоздың басталуын жасуша ішіндегі арнайы және генетикалық 
бағдарланған механизмдер басқарады. Грекше апоптоз – жапырақтардың 
түсуі деген сӛз. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   381




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет