Инсулиннің салыстырмалы жеткіліксіздігі кезінде үйқы
безі инсулинді тіпті қалыпты деңгейде өндіруі мүмкін.
Бірақ
организм
тіндерінің
инсулинге
мұқтаждығы
көтерілуіне
немесе
олардың
сеэімталдығы
азаюына
байланысты оның безден тыс, салыстырмалы жеткіліксіздігі
дамиды. Ол:
● инсулинді қабылдайтын рецепторлардың саны азаюынан
немесе олардың физикалық-химиялық қасиеті өзгеруінен;
● инсулиннің нәруыздармен артық байланысып қалуынан
әсерлілігі төмендеуінен;
● организмде протеолиздік ферменттердің (инсулиназа)
көптігінен инсулиннің артық ыдырауынан;
● инсулинге қарсы иммундық глобулиндермен байланысып
қалуынан;
● белсенділігі төмен проинсулиннің әсерлі инсулинге
ауысуы бұзылуынан - болуы ықтимал.
Қантты диабет Инсулиннің
бездік
немесе
безден
тыс
жеткіліксіздіктерінде қантты диабет (грек. diabetes-
шыжың) дамиды. Ол организмде инсулиннің толық немесе
салыстырмалы
жеткіліксіздіктерінен
дамитын
зат
алмасуларының
бұзылыстарымен,
қан
тамырларының,
жүйкелердің және әртүрлі ағзалар мен тіндердің дерттік
өзгерістерімен сипатталатын ауру.
Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының (БДҰ) жіктеуі
(1981 ж.) бойынша қантты диабеттің ең кең тараған екі
түрі бар
: инсулинге тәуелді (І-түрі) және инсулинге тәуелсіз (II-түрі). I-түрі — 25 жасқа дейінгі жастарда және балаларда
кездесетін диабет инсулиннің бездік жеткіліксіздігінен
оның толық болмауынан дамиды. Ол сырқат адамның қатты
арып-азуымен ауыр түрде өтеді және инсулинмен емдемесе
тез кетоацидоз дамуына, адамның өліміне әкеледі.
II-түрі — ұлғайған адамдарда кездесетін диабет және ол
инсулиннің салыстырмалы жеткіліксіздігінен дамиды. Бұл
түрі диабеттің барлық түрлерінің 70%-на жуығы. Қанда
инсулиннің мөлшері аздап қана төмендеген немесе тіпті
қалыпты
деңгейде
болады.
Бұл
диабетпен
ауыратын
148 сырқаттардың арасында дененің толып кетуі жиі байқалады
және әдетте кетоацидоз дамымайды. Көпшілік жағдайда
бұндай ауруларды тіпті дүрыс емдәммен емдеу жеткілікті
болады.