Кернеуі 6-10 кВ электр желілерінде жерге бір фазалық

60 
9.3 сурет -Бір фазалы жерге тұйықталу кезіндегі токтың бағыты мен 
желісінің сұлбасы 
- жерге тұйықталу түрі (металл байланысы, өтпелі кедергі арқылы 
тұйықталу, доға арқылы тұйықталу); 
- тұйықталу тұрақтылығы (тұрақты және тұрақсыз, үзік-үзік тұйықталу 
және үзік-үзік доғасы арқылы тұйықталу); 
- релелік қорғаныс элементтерінде токтар мен кернеулердің тепе-
теңдіктерінің болмауы; 
- бір фазалы жерге тұйықталу процестеріне ұқсас өтпелі процестер 
(желілерді қосу-өшіру, электромагниттік кедергілер және т.б.). 
Сонымен қатар, электр тізбегінде көрсетілген бір фазалы жерге тұйықталу 
кезінде токтардың таралуын ескеру өте маңызды (9.3 сурет). Ол желідегі екі-
үш фазалы қысқа тұйықталу кезіндегі ток таратудан мүлдем өзгеше және 
келесіден тұрады: 
- бір фазалы жерге тұйықталу орнында барлық бүлінбеген желілер мен 
зақымдалған желілердің нөлдік тізбектегі жалпы тогы ағады; 
- нөлдік тізбектегі ток трансформаторында зақымдалған желіде барлық 
желілердің нөлдік тізбектегі токтарының қосындысына тең ток ағып кетеді; 
- зақымдалмаған желілердегі токтар шиналарға бағытталады; 
- зақымдалған желілердегі токтар шиналардан жерге бір фазалы тұйықталу 
орнына бағытталған; 
- бейтарап түзуші трансформатордың бейтараптығына қосылған 
резистордан және сөндіруге дейінгі реактордан токтар зақымдалған желінің 
жерге бір фазалы тұйықталу орнында ғана ағады; 

61 
- сыйымдылық тогының толық компенсациясы бар электр желісінде 
нөлдік тізбектегі токқа релелік қорғаныс қолданылмайды, өйткені 50 Гц 
жиіліктегі ток жоқ (компенсацияланған). 
Бір фазалы жерге тұйықталудан релелік қорғаныс екі үлкен класқа 
бөлінеді – бұл жеке және орталықтандырылған [6]. 
9.4 сурет- Векторлық диаграммалар қалыпты режимде және бір фазалы 
жерге тұйықталу кезде 
Жеке қорғаныс келесі алгоритмдерге негізделген. 
1. Қосылыстардағы нөлдік тізбектегі токтың негізгі гармоникасының 
максималды әсер ету мәні бойынша алгоритм, ең алдымен, бейтарап резистивті 
жерге тұйықталған электр желілерінде қажетті тиімділікті қамтамасыз ете 
алады. Бір фазалы жерге тұйықталу кезінде нөлдік тізбектегі ток пен кернеудің 
пайда болуы векторлық диаграммада көрсетілген (9.4 сурет). 
2.Нөлдік тізбектің қуат бағыты бойынша алгоритм, ең теориялық тұрғыдан 
айқын және дұрыс, өйткені ток векторларының бағыттары және нөлдік 
тізбектің кернеуінің тірек векторы жазылады және салыстырылады, олар 
зақымдалған фидерге қарама-қарсы. Іс жүзінде алгоритмді қолдану қиын, бұл 
үлкен бұрыштық қателіктермен және қолданыстағы, әсіресе кіші токтар 
саласындағы сипаттамалардың сәйкес еместігімен түсіндіріледі. Сонымен 
қатар, компенсацияланған желілерде алгоритмді қолдану мүмкін емес. 
3. Нөлдік тізбектегі токтың жоғары гармоникаларының қосындысы 
бойынша релелік қорғаныс алгоритмі, көптеген электромагниттік жабдықтары 
бар тармақталған желілер үшін (трансформаторлар, сөндіруге дейінгі 
реакторлар және т.б.) салыстырмалы өлшеудің орталықтандырылған 
құрылғыларында жақсы жұмыс істейді. Абсолютті өлшеуді қорғау үшін 
гармоника деңгейіне сәйкес параметрді есептеу мүмкін емес. Сондықтан олар 
нөлдік тізбектегі токтағы жоғары гармониканың құрамы мен деңгейінің 
тұрақсыздығы жағдайында тиімсіз, бұл әсіресе өнеркәсіптік кәсіпорындардың 
электрмен жабдықтау жүйелеріндегі 6-10 кВ электр желілеріне тән. 

62 
4. Үстеме ток гармоникасының мәні бойынша қорғаныс алгоритмі 
компенсацияланған желілерде үлкен таңдауды қамтамасыз етеді, бірақ үстеме 
токтың арнайы көзін қажет етеді және тармақталған желілерде шектеулі 
қолданылады. Қолданыстағы ток көзі бар электр желілерінде, мысалы, 
сөндіруге дейінгі реакторларды Басқару жүйелерінде қолдану өте орынды. 
5. Бір фазалы жерге тұйықтаудың өтпелі процесінің алгоритмі өтпелі 
процестің бастапқы сатысында нөлдік тізбектің лезде қуат белгісін анықтауға 
негізделген. Әрекет принципіне сәйкес, оны жүзеге асыратын релелік қорғаныс 
оқшауланған бейтарабы бар немесе резистор арқылы жоғары бейтарап жерге 
қосылған желілерде де қолданыла алады. Бұл қателіктерге сыни емес кезде 
оқшаулаудың қысқа мерзімді өздігінен жойылатын сынықтарын бекітуді 
қамтамасыз етеді. Қорғаныс компенсация режимінде де, сыйымдылық тогының 
қайта компенсация режимінде де жерге тұйықталу токтары аз өтемдік 
желілерде сенімді жұмыс істейді. 
Жеке қорғаныстың басқа кемшіліктерінің арасында өтпелі кедергілер 
арқылы жерге бір фазалы тұйықталу кезінде іске қосудан бас тарту, 
сезімталдықтың төмендеуі және үзік-үзік доғалық тұйықталулар кезінде іске 
қосудан бас тарту ықтималдығы ерекшеленеді. 
9.5 сурет - Нөлдік тізбектегі 3I
0
тогын және 3U
0
кернеуді алу және 
бақылау сұлбалары 
9.5-суретте бір фазалы жерге тұйықталудың пайда болуының бастапқы 
белгілерін алу сұлбалары көрсетілген, 3I
0
нөлдік тізбектегі ток және 3U
0
нөлдік 
тізбектегі кернеу. 
Орталықтандырылған қорғаныс жеке қорғаныс кемшіліктерінен 
айырылған, мысалы, бүлінбеген желілердегі өтпелі процестермен байланысты 
жалған позитивтер. Орталықтандырылған қорғаныс негізінен нөлдік тізбектегі 
токтардың амплитудалық немесе белсенді мәндерін салыстыруды қолданады. 
Қосылу саны көп қосалқы станцияларда қолдану аясын кеңейту үшін кейбір 

63 
күрделі режимдердегі әрекеттерден қайта құруға мүмкіндік беретін қосымша 
ақпаратты қорғауға енгізуге болады. Мысалы, қосалқы станция шиналарының 
басқа бөлімінен нөлдік тізбектің кернеуі туралы ақпарат алу сезімталдықты 
арттыруы мүмкін. 
Орталықтандырылған қорғаныс өкілдері өз жұмысында көрсетілген 
алгоритмдерді әртүрлі комбинацияларда қолданатын «Бреслер», «Геум», 
«Механотроника» типті құрылғылар болып табылады [6]. 
Орталықтандырылған қорғаныс арналардың кезекті сауалнамасымен 
немесе арналардың параллель сауалнамасымен, сондай-ақ арналардың 
параллель синхрондалған сауалнамасымен бірге келеді. 
Бір фазалы жерге тұйықталудан барлық дерлік қолданылатын релелік 
қорғаныс зақымдалған фидерді көрсететін сигналға немесе оны өшіруге әсер 
етеді. Сонымен қатар, зақымдалған фидерді өшіру тұтынушыларды резервтік 
электрмен қамтамасыз ету үшін алдын-ала шаралар қабылдаумен бірге жүреді. 
Кернеуі 6-35 кВ электр тарату желілерінің жай – күйін және қазіргі 
заманғы электр жабдықтарының мүмкіндіктерін ұсынылған талдау негізінде 
жерге бір фазалы тұйықталудан қорғауды жаңғырту бойынша мынадай іс-
шаралар тұжырымдалды [12]. 
1. Бір жылдан кем емес кезеңдегі проблемалық қосалқы станциялардағы 
зақымдану статистикасын талдау; бірінші кезекте фидерлердің желдеткіш 
ажыратуларымен сүйемелденетін жерге бір фазалық тұйықталудан жоғары 
апаттықтың ықтимал себептерін анықтау. 
2. Әрбір фидер бойынша және қосалқы станция шиналарының әрбір 
секциясы үшін жерге тұйықталудың сыйымды токтарының мәндерін есептеу 
және анықтау. 
3. Кабель желілерінің қызмет ету мерзіміне және оқшаулау жағдайына 
байланысты жасанды симметрия немесе жасанды металл жерге тұйықталу 
әдістерімен сыйымдылық токтарының мәндерін эксперименттік анықтау (2-
тармақ бойынша есептеулерді растау үшін). 
4. Жерге жасанды металл тұйықталу негізінде шиналардың әрбір 
секциясында жерге бір фазалы тұйықталу процестерін осциллографиялау. 
5. Осциллографиялау нәтижелерін талдау және шиналардың әр бөлімі 
үшін бір фазалы жерге тұйықталудан релелік қорғаудың ең қолайлы 
алгоритмдерін таңдау үшін бастапқы деректерді анықтау. 
6. Қосалқы станцияда іске қосылған, жерге бір фазалық тұйықталудан 
қорғауға арналған релелік қорғаныстардың жұмысын зерделеу және олардың 
төмен тиімділігінің себептерін анықтау. 
7. Шиналардың әр бөлімі үшін бір фазалы жерге тұйықталудан оңтайлы 
релелік қорғанысты негіздеу және таңдау; нақты қосалқы станциялардың 
жағдайларына сенімділікті, селективтілікті, сезімталдықты, жылдамдықты 
және қауіпсіздікті бағалау. 
8. Бір фазалы жерге тұйықталудың пайда болуы туралы ақпаратты 
энергиямен жабдықтаушы кәсіпорынның диспетчерлік пунктіне берудің 
орындылығын анықтау. 

64 
9. Ескірген оқшауланған электр желілері үшін асқын кернеуден қорғау 
бойынша ұсынымдар әзірлеу [12]. 

жүктеу/скачать 0,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: