Zanmedia. Kz қоғамдық-саяси, құқықтық газет
жүктеу/скачать 1,02 Mb. Pdf көрінісі
|
ZG2022-7
- Бұл бет үшін навигация:
- Генадий Шиповских
| Айша ҚҰРМАНҒАЛИ,
«Заң газеті» Құрылған кезде үлгі ретінде алынғанына қарамастан «СамұрықҚазынаны» сингапур - лық Temasekпен салыстыруға болмайды. 1974 жылы құрылған инвестициялық холдинг болып табылатын Temasek бастапқы кезде мемлекеттік компания ларды иелену және басқару үшін пай - даланылғанымен, үкімет экономикадағы квази - мемлекеттік сектордың үлесін төмендете бастаған кезде оның рөлі түбегейлі өзгерді. Temasek активтерінің ширек бөлігі ғана сингапурлық компанияларға салынған және онда мемлекеттік бақылаудағы компаниялар саны да шектеулі. шектеулі жандар үшін өз құқықтарын мұндай тар шеңберде емес, жеке пар - тиясын құрып немесе олардың құқын қорғайтын арнаулы осындай ұйымның құрылуы қажет болар деген ойын жет - кізіп, олардың бұған қаншалықты дай - ындығы жайлы сауал қойған еді. Осы мәселені депутат Генадий Шиповских та көтерді. Мусин мырза бұл тұрғы - да арнайы зерттеулер жүргізілгенін, құзырлы мекемелер, үкіметтік емес ұйымдардың мұндай ұйымның құрылу қажеттігі және оған дайындықтың жет - кілікті екендігі жайлы пікірде екендігін, сондықтан алдағы уақытта елімізде мүгедектердің жеке саяси ұйымы пайда болу мүмкіндігін мәлімдеді. Заң жобаларын талқылау барысын - да мәслихатқа сайлау кезінде мүгедек - тігі бар адамдардың тыс қалу себебі де сұралды. Бұған мардымды жауап ести алмадық. Заң жобалары тұтастай мақұлданып, Парламент Сенатына жіберілді. Осыған қарамастан ол әлемдегі Егеменді әлауқат қорларының жиынтық активі бойынша рейтингін - де 7орында тұр. 2020 жылы тәуелсіз әлауқат қорларын (124), зейнетақы қорларын, орталық банктерді (177), инвестициялық басқарушы компанияларды (3 475) және инвестициялау, активтерді, тәуекел - дерді бөлу, басқару, экономика, саясат, сауда және басқа да ұзақ мерзімді мемлекеттік инвесторларды зерттеуге арналған ғаламдық бұл ұйымның Public Investor10 рейтингінде «СамұрықҚазына» қоры - ның төрағасы А.Есімов егеменді қорлар мен ин - вестициялық ұйымдардың Топ10 басшыларының қатарына кірген еді (9орын). Ал Temasek басшы - сы бұл тізімге енбей қалды. Яғни, рейтинг барлық уақытта бірдей сапалық көрсеткіштің өлшемі бола алмайды. Өйткені, табиғи байлығымен ғана емес, халқының жалпы сауаттылығы мен арнайы және жоғары білім деңгейімен де әлемде ең алдыңғы топта тұрған Қазақстанның ұлттық экономика - сының бәсекеге қабілеттігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етудегі қордың қызметі әлі күнге дейін сыннан арыла алмауда. Оны Мемлекет басшысы 11 қаңтарда Парламент Мәжілісінің отырысындағы сөйлеген сөзінде де ашық айтты. – Бүгінде бұл қордың активі еліміздің ішкі жалпы өнімінің 60 пайызына жуықтайды. Яғни, осы ұйымның тиімді қызметі бүкіл экономи - камызды өркендетуге тікелей әсер етеді. Қор - дың КЕГОК, ҚазақГаз және Қазақстан темір жолы сияқты инфрақұрылымдық компаниялары экономикамыздың барлық дерлік секторының тиімділігін айқындайды. Осы тұста қор өзінің негізгі міндетін орындап отыр ма, яғни «Ұлттық байлықты еселей алды ма?» деген орынды сұрақ туындайды. Қомақты жалақы алатын қызмет - керлер, директорлар кеңесі немен айналысады? Қызметі өте қымбат консалтинг компанияларын және шетелдік мамандарды жұмысқа тартқаннан пайда бар ма? «СамұрықҚазына» қоры еліміздің стратегиялық активтерін басқару ісінде басты рөл атқарады. Сондықтан, Үкіметке Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігімен бірлесіп, квазимемлекеттік секторды түбегейлі реформалау үшін ұсыныстар әзірлеуді тапсырамын. Егер қор - ды реформалау мүлдем мүмкін болмаса, ондай құрылымның экономикамызда болмағаны жөн. Қордың сатып алуларының ашықтығына қатыс ты мәселелер бар. Шағымдар жиі түседі. Осы мәселелердің міндетті түрде жауабын табу керек. Әсіресе, мемлекеттік сатып алуды бір көзден алу тәсілімен келісімшарт жасауға мүмкіндік беретін негіздерді азайту маңызды. Алда «СамұрықҚа - зына» қоры мен басқа да ұлттық компаниялардың сатып алулар тәртібін қайта қарастыру міндеті тұр. Былтыр «Реттелетін сатып алулар туралы» заң шықты. Алайда мәселелердің көбі бұрынғыша қордың өз шешімдері мен заңға тәуелді актілер деңгейінде шешілуде. «СамұрықҚазына» ере - желері мен рәсімдерін Қаржы министрлігімен және Бәсекелестікті қорғау, дамыту агенттігімен келісуді қамтамасыз ету керек, – деді Қ.Тоқаев. ҚР Президенті экономикалық өсім мемлекеттің эко - номикадағы үлесін азайтумен тығыз байланысты екенін, бірақ, жекешелендіру жүйелі және ашық жүргізіліп жатпағанын да сынады. Атап айтқанда, бәсекелестік ортаға берілуге тиіс активтерді ірік - теу тәсілдері әлі айқындалмағанын, сондықтан оны шұғыл әзірлеу қажеттігін айтты. Үкіметке берген тапсырмасында Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігімен бірлесіп, тиісті Мемлекеттік комиссияның жекешелендіруге қатысты шешім - дерінің толық ашық әрі айқын болуын қамтамасыз етуді тапсырды. Соған сәйкес ПремьерМинистр Әлихан Смайылов өткен бейсенбіде «СамұрықҚа - зына» қорын реформалау мәселелері жөнінде кеңесте қызметтің тиімділігі мен ашықтығын арт - тыру, сондайақ жұртшылық тарапынан бақылауды күшейту мақсатында «СамұрықҚазына» АҚны реформалаудың ұсынылған шараларын одан әрі пысықтауды тапсырды. Бір қарағанда бәрі орынды секілді көрінгенімен, сыннан нәтиже шығаруда әлі де кемшілік көп. Экономикалық дамудың орнықтылығын қамта - масыз етуде зор табыстарға жеткен Корея мен Сингапурдың тәжірибесі бойынша «СамұрықҚа - зына» ұлттық әлауқат қоры құрылған кезде оның қорын көбейту мақсатында мемлекеттік бюджеттен 5 млрд, ал Қазақстан ұлттық қорынан 10 млрд доллар бөлінген болатын. Мемлекеттік активті басқарудың тиімділігін арттырады деп бұл қорға Елбасы 2009 жылы басталған әлемдік қаржылық дағдарыстан кейін оған төтеп беретін бағдарламаны орындауды да сеніп тапсырғаны әлі есімізде. Соның нәтижесінде: қаржы секторын тұрақтандыру; жылжымайтын мүлік нарығындағы проблемаларды шешу; шағын және орта бизнесті қолдау; агроөнеркәсіптік кешенді дамыту; иннова - циялық, индустриалдық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру функцияларына ие болған «СамұрықҚазынаның» жұмысында ашықтық болмады. Көптеген сарапшылар «мемлекет ішіндегі мем - лекет» деп бағалаған «СамұрықҚазына» қорының Қазақстанның ұлттық әлауқатын арттыру және болашақ ұрпақ үшін ұзақ мерзімді тұрақтылықты қамтамасыз етуге қатысты өз миссиясын орындау ға қатысты есебін сұрауға Үкімет те, Парламент те белсенділік танытқан жоқ. «СамұрықҚазына» қорындағы қызметкерлер санын ретке келтіруді тапсырған Н.Назарбаев кезінде Үкіметтің бір отырысында: «Біз министрліктерді, агенттіктерді, комитеттерді қысқарттық, бірақ шенеуніктердің саны қысқармай отыр. Қызық, иә. Батпайтын кеме дерсің, бізде солай, «СамұрықҚазына» қысқартып жатыр, қысқартып жатыр, бірақ ешкім кетпейді, барлығы сонда отыр, осылай жұмыс істейміз, міне. Себебі, басқа жақта мұндағыдай пайдасыз адамдар отырмайды. Көп айттым, біреуі жұмыс істейді, қалғандары соның мойнына отырып алады. Осы мәселені шешу қиын ба?», – деген Тұңғыш Прези - денттің сөзін енді Қ.Тоқаев қайталап жатса да оған ешкім таңырқамасы анық. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|