160
Өлім тақағанда не болады? Бұл сұраққа жауапты қатерлі
ісікпен ауыратын науқастармен әңгіме барысында аламыз:
өмірдегі приоритеттер қайтадан бағаланады, маңызды
емес мәселелері мәнін жояды;
еркіндік сезімі пайда болады-жасағысы келмеген зат-
тар
жасалмайды, маңызды дегеннің мәні жойылады,
өмірдің
әрбір сәтінің маңызы артады;
өмірдегі қарапайым оқиғалардың маңызы күшейеді
сүйікті адамдармен қарым-қатынас
тереңдейді;
керексіз болып қалу қауіпі азайып, қауіптен қорықпай
сезімі пайда болады;
Бұл өзгерістердің барлығы жазылмас науқастың сезгіш-
тігінің артуының дәлелі болып келеді. Науқаста өзі үшін
маңызды сұрақтар пайда болып, айналасындағылардан жауап
күтеді.
Өлімге реакция беру кезеңдерінің өту шамасы түрліше
болады.
1.
Жоққа шығару. Пациенттер медициналық қызметкер-
ге қарағанда, ең алдымен, қойылған диагноздың шығатынына
сенеді. Шындық жағдай өзінен де, отбасынан да жасырыла-
ды. Жоққа шығару, себепсіз үміт отын жағып, адамда өлімнің
белгілерін көрсетпейді.
2.
Ашу көбінесе «Неге мен?», «Неге
бұл менімен
болады?», «Неге құдай мені естімейді?», дегн сұрақтардан
көрінеді.
3.
Компромисс. Мінез-құлқын, өмір сүру салтын өзгерту
арқылы, тағдырдың үкімін өзінен алыстатқысы келеді.
4.
Депрессия, жағдайдың үмітсіздігін түсінгенен
кейін
қоршағандарға деген қызығушылығы біртіндеп азайып,
өкінішке оранып, оны қайғы басады.
5.
Бейімделу.
Өлімді
сабырмен
қарсы
алуға
мойынсұнады
.
6.
Бұл кезеңдерден адамның
жазылмас ауруын естіген
отбасы мүшелері де өтеді.
Қаза алдындағы адамдармен өзін қалай ұстау керек?