Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

666
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
spinale
мен 
spina isch ia d ica
-дан басталы п, қ ү й ы м ш а ң ш еттеріне 
ж ән е сегізкөз ү ш ы н а бекиді.
Ж ам бас ди аф р агм асы н ы ң б ү л ш ы қ еттер і к елесі ң ы зм еттер д і ат- 
ңарады :
— ңүрсаң іш ін ің ң ы сы м ы н қ а ж е т т і тү р ғы д а реттейді;
— қ ү рсаң тағы ж ән е ж ам б астағы ағзал ар д ы орны нда б екітіп тү- 
рады;
— т ік іш ек тің ш ат а р ал ы қ та ғы и іл у бүры ш ы н саң тап түрады ;
— тік іш ек , несепағар ж ән е қ ы н а п т ы ң ф и зи о л о ги я л ы ң тонусы н 
сақ тау ға қаты сад ы .
Ж ам б асты ң сүйек-бүлш ы ң ет н егізін сы р ты н ан қ ү р у ға ңорш ал- 
ған ай м ақ тар да қаты сады :
1) ш ат аралы ң ;
2) санны ң п рокси м алд ы ш еті, ж а п қ ы ш ө зегін ің ң ан там ы р-н ерв 
ш оғы ры м ен;
3) боксе айм ағы .
11.3. Шат аралың
Ш ат а р а л ы қ ш ек ар ал ар ы .
Ш ат ар ал ы қ ж ам б асты ң төм енгі ң абаты , к елесі ң үры лы м д ар- 
мен ш ектелген:
— алды н ан — ңасаға ж ән е ш онданай сүйектерім ен;
— арты нан — ң ү й ы м ш ақп ен ;
— бүйірлерінен — ш онданай тө м п еш іктер ім ен ;
— сегізкоз-төм п еш ік байлам дары мен ү л к ен бөксе бүлш ы ң еті- 
н ің том енгі қы ры м ен .
Ш ат ар ал ы ң — сан н ы ң м еди алды қ ы р ы н а н сан -ш ат а р ал ы ң қы р- 
ты спен ш ектелген .
Ш онданай том п ектерін ңосаты н сы зы ң п ен ш ат а р ал ы қ ек іге бө- 
лінеді:
1) алды ң ғы (несеп-ж ы ны с) бөлігі;
2) ар тқ ы (артңы ө тістік) болігі.
А й м аң ты ң терісі бүйірінде ң ал ы ң д ау , онда тү к ж ән е көптеген 
тер мен май бездері бар. Тері а р тқ ы өтіс ай н ал асы н д а т ік іш ек т ің
сы ртқы ң ы сң ы ш ы н ы ң б ү л ш ы қеттер ін е ж аб ы сы п , сәуле тәр ізд і 
ңы рты стар ж асай д ы .
Терінің нервтенуі:
1) сан н ы ң артң ы тері нерві;

Клинжалық анатомия
667
2) ж ы н ы с нерві (Sx — Sm сегменттерден);
3) м ы қы н-ш ап нерві 
(п. ilio in g u in a lis).
Тері асты м ай лы ңабат, ш ат ар ал ы ң ты ң а р тқ ы бөлігінде ңа- 
лыңдау. Ш ат ай м ағы н ы ң тер іасты л ы қ м ай қабаты ж о ғар ы қ ар ай
кеңейе түседі. О ндағы кездесетін несеп и н ф и л ьтр аты , ң ү р сақ ты ң
алдыңғы ң абы рғасы н а ж а й ы л у ы м ү м к ін . Тері асты н да іш к і ж ы ­
ныс артери ясы н ы ң ж ән е аттас в ен ал ар ы н ы ң тар м аң т ар ы ж атад ы .
Н есепжыныс ай м ағы н д а б еткей лі ф асц и я ж ү ң а. Б е тк е й ф асц и я 
жапырақтары ж ы н ы с ағзал ар ы н қо р ш ап түрады :
Әйелдерде:
—дүрыс а я қ ш а л а р ы н ж ән е оны ң орш аған ш он д анай -ү ң гір л і 
бүлш ы ңетін;
— кіреберістің ү л к ен бездерін;
— қ ы н ап ты ң кір еб ер ісін ің б уы лты ғы н.
Ерлерде ж ы н ы с м үш есін ің ү ң гір л і денелерін, соны м ен қ а тар , 
беткей ф асц ия — беткей көлден ең бүлш ы ң еттерд і, б у ы л ты қ -к еу ек
бүлшықетін ж ән е сегізкө з-ү ц гір л і б үлш ы ң еттерд і ж аб ад ы .
Артңы өтісті көтеретін ж ән е қ ү й ы м ш а қ б үлш ы ң еттер, үстінен 
және асты нан ж ам бас ш ан д ы р ы н ы ц п ар и еталд ы ж а п ы р а қ ш а сы - 
мен ж абысады.
— fascia d ia p h ra g m a tis p elvis superior
(д и аф р агм ан ы ц ү стіц гі 
ш анды ры);
— fascia d ia p h ra g m a tis p elvis in ferio r
(д и аф р агм ан ы ц асты ц ғы
ш анды ры ).
Fascia d ia p h ra g m a tis p elvis superior,
ж ам бас ш ан д ы р ы н ы ц п ар и е ­
талды ж ап ы р аң ш асы н ы ц ж а л ғас ы .
Fascia d ia p h ra g m a tis p elvis inferior,
ж ам б асты ц п ар и еталд ы ж а- 
пырағыныц ж а л ғас ы , 
т. leva to r a n i-
ді ж ән е ң ү й ы м ш а қ бүлш ы ң- 
етін асты нан ж абады .
Көрсетілген бүлш ы ң еттер мен ш ан д ы р лар — ж ам бас диаф раг- 
масын ңүрайды . Ж ам бас д и аф рагм асы тө ц к ер іл ген ж а р т ы ш ар ға 
үңсайды. Ж а р ты ш ард ы ц б үй ірлері мен ш он данай тө м п ектер і ара- 
сында сегізкө з-тік іш ек ш ү ц қ ы р л ар ы бар.
С егізкөз-тік іш ек ш ү ц қ ы р л ар ы т ік іш е к т іц ш ат а р ал ы қ бөлігі- 
нің бүйірлерінде, 
т. leva to r апі-дъщ
асты н да о р н аласң ан . Б ү л ңуы с 
шектелген:
—үстің гі ж а ғы н ан — ж ам бас ди аф рагм асы м ен ;
— асты нан —ш ат ар ал ы ң ты ц беткей ф асц и я сы , тері асты ү л п а, 
ш ат а р ал ы қ ты ц терісім ен;
— медиалды ж а ғы н ан — а р тқ ы өтісті көтеретін б ү л ш ы ң еттіц ас- 
ты цғы бетімен;

668
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
—л атералд ы — ш онданай сү й ектер і мен іш к і ж а п ң ы ш бүлш ы ң- 
еттермен.
Ш он дан ай-тік іш ек бүлш ы ң ет ш ү ң қ ы р ы н ы ң ер ек ш ел ік тер і:
1) т ік іш ек т ің ш ат ар ал ы ң бөлігін ің ар ты н д а е к і ш ү ң қ ы р бір-бі- 
рім ен қаты н асад ы ;
2) ш ат ар ал ы ң ты ң н егізгі ң ан там ы р-н ерв ш о ғы р л ар ы бойым ен 
ш он данай -тік іш ек ш ү ң ң ы р л ар ы , ү л к ен ж ән е к іш і ш о н д а­
най тесіктері ар ң ы л ы ж ам б асты ң іш перде асты н д ағы қаба- 
ты мен байланы сады ;
3) ш он данай -тік іш ек ш ү ң қ ы р л ар м ай ш ел і ал д ы ң ғы ж ән е арт- 
ңы бөліктен түрады . С егізкөз-төм п ек б айлам ы деңгейінде, 
олар ш ат а р ал ы қ ты ң беткей ж ән е м е н ш ік т і ш ан д ы р лар ы н
ңосып түрған ш ан ды р өсіндісім ен бөлінеді. Осы ш ан ды р 
өсіндісінде төм енгі т ік іш ек ң ан та м ы р л ар ы н ы ң ар тң ы тар- 
м ақ тар ы өтеді.
Ш ат а р ал ы қ тағы қ ан там ы р ж ән е н ервтердің ан ато м и я л ы ң ны- 
сан алары 3-ш і кестеде көрсетілген .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: