201
§4.
Қа зақ тың ұлт тық ше шен дік
өне рі нің да муы
1.
Топ қа бө лі ніп, сұ рақ тар ға жау ап бе рің дер.
1. Сен дер дің ой ла рың ша, хал қы мыз
не лік тен ше шен дік
өнер ге ерек ше мән бер ген?
2. Қа зақ ше шен дік өне рінің көр нек ті өкіл де рін атаң дар.
3. Ше шен дік сөз дер ді ал ғаш зерт теушілер мен олардың ең -
бек те рі туралы не білесіңдер?
4. Ше шен дік тің құ ді рет ті өнер екен ді гін хал қы мыз қан дай
ма қал да ры ар қы лы түй ін де ген?
2.
Мә тін ді «Ірік теп оқу» әді сі мен тү сі ніп оқып,
кө те ріл ген мә се-
ле ні тал даң дар. Мә тін де гі не гіз гі ұғым дар ды анық тап, си пат та ма
бе рің дер.
Ше шен дік – қа зақтың кө не ден ке ле жат қан дәс түр лі тіл
өне рі.
Ше шен дік сөз те рең ой ға, ұт қыр ше шім ге, тап қыр
қи сын ға құ ры ла ды, суы рып сал ма сөз дер ге не гіз де ліп, шы ғар -
ма шы лық си па ты мен да ра ла на ды. Асыл ой дың ал тын қа зы-
ғы бол ған ше шен-би лер дің ха лық жа дын да сақ та лып кел ген
да на ой ла ры ке ле шек ұр пақ үшін әр қа шан тәр бие-өнер мек -
те бі бол ған. Ел ді бір лік ке ша қы ру да, ха лық та ри хын байып-
пен
са ра лап, бү гін гі ұр пақ са на сы на жет кі зу де ше шен дік
сөз дер дің ма ңы зы ерек ше. Хал қы мыз «Сөз қа ді рін біл ме сең,
өз қа ді рің ді біл мей сің», «Сөз сүй ек тен өте ді», «Ше шен нің
ті лі қы лыш тан өт кір, қыл дан нә зік» деп,
сөз өне рін ерек ше
та ни біл ген. Ше шен дік сөз дер – ға сыр дан ға сыр ға ұла сып,
ха лық игі лі гі не жа рап ке ле жат қан ұлт тық мұ ра мыз дың бі рі.
Қыс қа да нұс қа, бей не лі, ма ғы на сы те рең, шы мыр, қи сын ға
құ рыл ған бұл сөз дер тыңдау шы ның кө ңі лі нен шы ғып, оны
сөз сіз илан ды ра ды.
Ше шен дік өнер ге ер те за ман дар дан-ақ үл кен мән бе ріл ген.
Ежел гі Грекия, Рим ел де рін де ше шен дік өнер ді «ри то ри ка»
де ген ат пен же ке пән ре тін де оқы ған.
Про та гор, Де мос фен,
Ци це рон, Квин ти ли ан си яқ ты мем ле кет қай рат кер ле рі, елді
Достарыңызбен бөлісу: 
