Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12

алғашқылардың бірі болып адам организмі 
құрылысының жалпы заңдарын баяндады 
және кейін совет анатомы В. Н. Шевку- 
ненко дамытқан дара өзгергіштік туралы 
ілімнің пионері болды. Өзінің “Анатомия- 
лық-хирургиялық кестелер” (1828) деген 
шығармасында ол анатомияны хирургия- 
мен байланыстырды. Бұл еңбек отандық 
анатомияға дүниежүзілік даңқ әкелді.
Хирургияның өсіп келе жатқан қаже- 
тіне байланысты жеке ғылым ретінде 
хирургиялық немесе топографиялык ана­
томия дүниеге келді, оның пайда болуы 
И. В. Буяльскийдің және әсіресе данышпан 
орыс анатомы әрі хирургі Н. И. Пирогов- 
тың есімдерімен байланысты. Н. И. Пиро- 
говтың 
еңбегінің 
нәтежесінде 
жалпы 
медицина, нақты айтқанда анатомия өзінің 
дамуында үлкен қадам жасады.
Н. И. Пирогов
(1810-1881) хирургиялық анатомияның дамуында зор 
табысқа жетті. Н. И. Пироговтың “Артериялық ірі тамырлармен 
шандырлардың хирургиялық анатомиясы” атты еңбегі оны даңққа 
бөледі. Ол анатомияға жаңа зерттеу әдісін - 
муздатып ңатырылган
мәйіт денелерін біртіндеп арамен кесу
(“мұз анатомиясы”) әдісін 
енгізді және осы әдіске сүйеніп “Мұздатып қатырылған адам денесін 
үш бағытта жарып кесу арқылы иллюстрацияланған топографиялық 
анатомия” атласын жазды. Бұлар топографиялык анатомия бойынша 
жетекші құралдар болды.
Н. И. Пироговтың бүкіл қызметі медицина мен анатомияның да­
муында бір дәуір болды. Н. И. Пирогов өлгеннен кейін оның денесін Д. 
И. Выводцев бальзамдады, ал 60 жыл өткеннен кейін совет анатом- 
дары (Р. Д. Синельников, А. Н. Максименков және т. б.) қайта 
бальзамдады.
XIX 
ғасырдың екінші жартысында медицинада нервизм деп аталған 
озат бағыт қалыптасты.
Нервизм дегеніміз - бұл адам организмінің физиологиялық қызмет- 
терімен тіршілік әрекеттері үрдістерін реттеуде нерв жүйесінің ең 
басым маңыздысы екендігін дәлелдейтін концепсия. “Нервизм”,- деп 
көрсетті И. П. Павлов - бұл “нерв жүйесінің әсерін организм қызметінің 
мүмкін болғанша көбірек мөлшеріне таратуга тырысатын физиология- 
лык багыт”.
Нервизм идеясы біздің елімізде XVIII ғасырда пайда болып, 
отандық медицина дамуының даңғыл жолына айналды. 1950 жылы 
өткен КСРО гылым академиясымен Медицина ғылымдары академия-

жүктеу/скачать 23,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: