Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12

жалгасы
1
2
3
4
Ж а м б а с сү й е к
Э п и ф и зд е р
5 ай - 7 ж ас
14-21
Қ ы р, қы л қандар,
ш о н -д а н а й т ө м п е ш іг і,
қ асаға т ө м п еш іг і
1 3 -1 5 ж ас
2 0 -2 5
О ртан ж іл ік
Басы
Ү л к ен ұрш ы қ
К іш і ұрш ы қ
Т ө м ен гі эп и ф и з
1 - 2 ж ас
1 , 5 - 9 жа с
6 - 1 4 ж ас
қ үр сақ іш іл ік
д а м у д ы ң 6-айы
1-ж асты ң 3-айы
1 5 -2 2
1 4-25
1 4 - 
22
1 5 - 
24
Т ізе тобы ғы
2 -6 ж ас
А сы қ ты ж іл ік
П р ок си м ал д ы эп и ф и з
7-ай қ ұр сақ іш іл ік
д а м у - 7 ж ас
16-25
К іш і ж іл ін ш ік
П р ок си м ал д ы эп и ф и з
Д и ст а л д ы эп и ф и з
2 -6 ж ас
3 ай - 3 ж ас
1 5 -2 5
Т іл ер сек
Ө кш е, т ол ар сақ ,
тек ш е сү й е к т е р і
5 -6 ай
қ ұ р са қ іш іл ік
д а м у - 1 ж ас
Ө кш е с ү й е г ін ің
т ө м п еш іг і
5 -1 2 ж ас
Л атер ал ды
с ы н а т ә р ізд і сү й е к
9 ай қ ұ р са қ іш іл ік
д а м у - 3 -5 ж ас
М ед и а д ы с ы н а т ә р ізд і
с ү й ек
9 ай қ үр сақ
қ ұ р са қ іш іл ік -
4 ж ас
А р алы қ с ы н а т ә р ізд і
с ү й ек
9 ай қ ү р са қ іш іл ік
д а м у - 5 ж ас
Қ а й ы қ т ә р ізд і с ү й ек
3 ай қ ү р са қ іш іл ік
д а м у - 5 ж ас
Т абан
с ү й е к т е р і
Э п и ф и зд е р
1 , 5 - 7 жа с
1 3 -2 2
Б ақайш ақтар
Э п и ф и зд е р
1,5 - 7 ,5 ж ас
1 1 -2 2
164

СҮЙЕКТЕР ҚОСЫЛЫСЫ ТУРАЛЫ ІЛ ІМ - 
ARTHROLOGIA
С ү й е к т е р д ің ал ғаш қ ы б іт іс іп - к о с ы л у п іш ін і (к а р а п а й ы м с у д а
т ір ш іл ік е т е т ін о м ы р т к а л ы л а р д а ), о л а р д ы н д ә н е к е р н е м е с е ш ем ір ш е к
т ін д е р арқ ы лы б іт іс у і б о л а д ы . А л а й д а с ү й е к т е р д ің м ү н д а й б іт іс у
т ә с іл і қ о зғ а л ы с к ө л е м ін ш е к т е й д і. Қ о зғ а л ы с т ы ң с ү й е к т і р ы ч агтар
арқ ы л ы
п а й д а
б о л у ы
с ү й е к т е р
а р а сы н д а ғ ы
т ін д е р
т а р а л ы п -
ж о й ы л у ы м е н с а ң ы л а у л а р м ен қ у ы ст а р п а й д а б о л а б а с т а й д ы д а , с о н ы ң
н ә т и ж е с ін д е
с ү й е к т е р д ің
ж а ң а
т ү р і- ү з іл м е л і, 
б у ы н д а с у
п а й д а
б о л а д ы . Ж а н у а р л а р ү ш ін , ә с і р е с е қ ұ р л ы қ та т ір ш іл ік е т у г е қ а ж е т т і,
с ү й е к т і 
р ы ч а г т а р ға
қ а ж е т т і 
к ең
а у к ы м д ы
қ и м ы л д а р
ж а с а у ғ а
м ү м к ін д ік б е р е т ін б у ы н д а р т ү з іл е д і. С ө й т іп , ф и л о г е н е з ү р д іс ін д е
с ү й е к т е р д ің қ о сы л у ы н ы ң 2 т ү р і д а м и д ы : қ о зғ а л ы с аук ы м ы ш е к т е у л і
т ұ т а с , 
ү зд ік сіз
( ү з і л і с с і з ) қ о с ы л у ж ә н е к е й ін г і - 
үзілмелі
( ү з д ік т і) , кең
а у қ ы м д ы
қ о зғ а л ы с т а р
ж а с а у ғ а
м ү м к ін д ік т е р
б е р е т ін
қ о сы л у .
Ж а н у а р л а р д ы ң қ о р ш а ғ а н о р т а ғ а б у ы н д а ғ ы қ о зға л ы ст а р ы арқы лы
б е й і м д е л у ін ің о с ы ф и л о г е н е з д ік ү р д іс ін б е й н е л е й о т ы р ы п , адам
э м б р и о г е н е з і н д е д е с ү й е к т е р д ің қ о с ы л ы п -ж а л ғ а с у ы осы к е з е ң д і
қ а й т а л а й д ы . А л ғ а ш қ ы к е з д е қ а ң қ ан ы ң б а ст а м а л ы р ы ө за р а м е з е н х и м а
қ а б а т ш а л а р ы м е н ү з д ік с із б а й л а н ы сқ а н . М е з е н х и м а д ә н е к е р т ін г е
а й н а л ы п , о д а н с ү й е к т е р д і б а й л а н ы ст ы р а т ы н а п п а р а т т а р т ү з іл е д і.
Е г е р с ү й е к т е р а р а с ы н д а ғ ы д ә н е к е р т ін д ік б ө л ік т е р і т ү т а с ү з д ік с із
байланы сса-синарт роз
п а й д а б о л а д ы . Е г ер о л а р д ы ң іш ін д е д ә н е к е р
т ін н ің
т а р а л у
ж о л ы м е н
қуы с 
п ай да
б о л с а , 
о н д а
с ү й е к т е р д ің
қ о сы л у ы н ы ң ж а ң а т ү р і - қуы сты н е м е с е ү зіл м е л і т ү р і - 
диартроз
п ай да
б о л а д ы .
С ө й т іп , д а м у ы , қ үры лы сы ж ә н е қ ы зм ет і бо й ы н ш а с ү й е к т е р д ің
б ір - б ір ім е н қ о сы л у л а р ы н ек і ү л к ен т о п қ а б е л у г е болады :
1. Ү з д ік с із ( ү з іл іс с із ) қ осы л ы ста р - с и н а т р о зд а р ( B N A ) - да м у ы
е р т е л е у , қ ы зм ет і ж а гы н ан қ о зга л м а й д ы н е м е с е а з қ озга л а д ы .
2 . Ү з д ік т і ( ү з іл іс т і) қ о зга л ы ст а р , б у ы н д а р - д и а р т р о зд а р ( B N A ) -
к е ш т е у д а м и д ы ж ә н е қ ы зм ет і ж агы н ан қ озгалм ал ы .
О сы п іш ін д е р д ің а р а сы н д а ауы сп ал ы - ү з д ік с із д е н ү з д ік т іг е н е м е с е
к е р іс ін ш е п іш ін і б о л а д ы . О л н агы з б у ы н күры лы сы ж о қ к іш к ен е
с а ң ы л а у д ы ң б о л у ы м е н си п а т т а л а д ы , о сы д а н к ел іп м ү н д а й п іш ін д і
ж ар ты л ай б у ы н - с и м ф и з , s y m p h y s is ( B N A ) д е п атай ды .
12—210
165

Сүйек қосылысының жіктелуі
і
С и н а р т р о зд а р
т
1
I
Б айлам -
дар
т
С и н д е с м о з - 
С и н о с т о з-
да р
да р
У ақы тш а
1
М е м б р а н а -
лар
с е р п ін д і
бай л ам дар
(с и н э л а с т о з )
т іст і
1
с и м ф и з
1
С и н х о н -
д р о з д а р
1
тұрақты
і
1
ж ік тер і
I
Қ абы р -
ш ақты
1
т е г іс
б ір
б іл ік т і
б у ы н д а р
Ц и л и н д р т ә - 
Ш ы ғы р-
р із д і 
ш ы қ тә-
р ізд і
і
Э л л и п ст ә-
р ізд і
I
д и а р т р о зд а р
(б у ы н д а р )
I
1
екі
көп
б іл ік т і 
б іл ік т і
б у ы н д а р
б у ы н д а р
С
Ш а р т ә-
р ізд і
т е г іс
табақ ш а т ә р із д і
~ Г ~
А й д а р -
шық
т ә р із д і
е р т ә р із д і
Үздіксіз қосылыстар - синартроздар
Атап өтілгендей, қаңқа өз дамуында 3 кезеңнен өтеді: дәнекер тінді, 
шеміршекті және сүйекті. Бір кезеңнен басқа кезеңге өту сүйектер 
арасындағы тін өзгерісіне де байланысты болғандықтан, сүйектердің 
қосылуы да өз дамуында осы үш кезеңнен өтеді, сондықтан синар- 
троздың үш түрін ажыратады (80-сурет):
I. Егер туғаннан кейін сүйектер арасында дәнекер тін қалса, онда 
сүйектер дәнекер тін арқылы қосылады - 
articulationes fibrosae
(латынша-fibra, талшық), 
syndesmosis
(desme - байлам) синдесмоз.
II.
Егер сүйектер аралығында дәнекер тін шеміршек болса, онда 
сүйектер шеміршек тін арқылы байланысады - 
articulationes cartilagi-
166

80 - с у р е т. С ү й ек қосы лы стары ны ң т ү р л ер і (ү л г і).
А 
б у ы н . Б 
с и н д е с м о з . В - с и н х о н д р о з. Г - с и м ф и з (гем и а р т р о з).
1 - с ү й е к қабы ; 2 
сү й ек ; 3 - талш ы қты д ә н е к е р тін; 4 
ш ем ір ш ек;
5 - с и н о в и а л д і ж арғақ; 6 - ф и б р о зд ы ж арғақ; 7 - буы н д ы қ ш ем ір ш ек;
8 - буы н қуы сы ; 9 - қ асаға аралы қ д и с к ід е г і саңы лау; 10 - қасаға аралы қ д и ск .
пеае
(латынша-cartilago, шеміршек), 

жүктеу/скачать 23,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: