fo s s a m a n d ib u la ris ж ә н е ca p u t m a n d ib u la e т ү з е д і (9 0 - с у р е т ). Б уы н дасаты н б е т т е р о л а р д ы ң а р асы н дағы ө з д е р ін ің ж и ек т ер і арқы лы буы н қ ап ш ы ғы м ен б іт іс іп - ө с іп , б у ы н қ уы сы н ек і о ң а ш а л а н ға н б ө л ім г е аж ы р ататы н б у ы н іш ін д е г і талш ы қты ш ем ір ш е к п ен , d is c u s articu laris т о л ы ға д ы . Б уы н қапш ы ғы fo s s a m a n d ib u la ris ж и е г ім е н fissu ra p e tr o ty m p a n ic a -ға д е й ін tu b ercu lu m a rticu la re-н і қ аусы р ы п б е к и д і, ал 185
9 0 - с у р е т. Ш ы қш ы т буы н ы , art. temporomandibularis; алды нан қарағандағы к ө р ін іс і (саги т тал ды ж азы қты қтағы к е с ін д іс і). 1 - p r o c e ssu s c o r o n o id eu s; 2 r. m a n d ib u lae; 3 - lig . sty lo m a n d ib u la re; 4 caput m an d ib u lae; 5 p r o c e ssu s m a sto id e u s; 6 - p oru s a c u s tic u s e x te m u s ; 7 - ca p su la articu laris; 8 fo ss a m an d ib u laris; 9 - d is c u s articu laria. төменгі жағында collum mandibulae-ні қамтиды. Шықшыт буынында 3
байлам бар, олардан буынның бүйір жағында самай сүйегінің
бетсүйектік өсіндісінен төменгі жақсүйектің айдаршықты өсіндісінің
мойнына қарай қиғаш келетін lig. laterale-нің ғана буынға тікелей
қатысы бар, қалған екі байлам (lig. sphenomandibulare et lig.
stylomandibulare) буыннан қашықтау орналасады да, байлам емес,
төменгі жақсүйектің ілініп тұруына көмектесетін түзақ түзетін сияқты,
жасанды түрде бөлінетін шандыр бөліктері болып табылады.
Екі шықшыт буыны да бір мезгілде қызмет атқарады да, сондықтан
үйлесімді буын болып табылады. Бұл буын айдаршықты буындасуларға
жатады, алайда буынішіндегі дисктің арқасында, онда үш бағытта
қозғалыс жасалады. Төменгі жақсүйегі мынадай қозғалыстар жасайды:
1) бір мезгілде ауызды ашып, жауып, төменгі жақсүйекті көтеріп-
түсіру; 2) төменгі жақсүйекті алға және артқа қарай жылжыту; 3) бүйір
қимылдары (шайнаған кездегі төменгі жақсүйекті оңға және солға
жылжыту). Бұл қимылдардың біріншісі буынның төменгі бөлімінде,
discus articularis пен төменгі жақсүйек басының арасында жасалады.
Екінші қимылдар буынның жоғарғы бөлімінде жасалады. Бүйір
қимылдары (үшінші текті) кезінде төменгі жақсүйектің басы дискімен
186
бірге тек бір жағында буын шүңкырынан шығады, ал баска жағының
басы буын ойысында калып, вертикалді білік айналасында айналмалы
козғалыс жасайды.
Үш жазықтыкта кішкене айналмалы қозғалыстар жасалуы мүмкін.