Эмбриология
16-Тарау. Ас қорыту жүйесі б I II III 16.4-сурет
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| 534
16-Тарау. Ас қорыту жүйесі б I II III 16.4-сурет. Е рін н ің м и к р о ск о п и я л ы қ қуры лы сы : a — с х е м а (В. Г. Е л и с е е в жене т.б. бойы нш а); б — м и к р о ф о то гр а ф и ял а р : I — ш ы р ы ш ты бөлік; II — өтпелі бөлік; III — теріл ік бөлік. 1 — көпқабатты ж азы қ эп ители й; 2 — ш ы р ы ш ты қабы қш ан ы ң м ен ш ікті т а б а қ ш а сы қы лта м ы р ла р ы м е н ; 3 — сіл е к е й б е зд е р і; 4 — б ул ш ы қ еттер; 5 — м ай б е зд е р і; 6 — ш аш қалтасы ; 7 — э п и д е р м и с 16.2. Ac қорыту жүйесінің алдыңғы бөлігі 535 дің үстіне ашатын май бездері ғана сакталынады. Май бездері жоғарғы ерінде, әсіресе ауыз езуінін аймағында көбірек орналасады. Шырышты кабыкшанын меншікті табакшасы терінің дәнекер тіндік негізінің жалғасы болып табыла- ды; бүл аймакта оның бүртікшелері аса биік емес. Нәрестелерде ішкі аймак эпителийлік бүртікшелермен капталған, оларды кейде бүрлер деп те атай- ды. Организмнін өсуі барысында бүл эпителийлік бүртікшелер біртіндеп тегістеліп, білінер — білінбес болады. Ересек адамның ерінінің аралык аймағынын эпителийі сырткы аймактағыдан 3—4 есе калынырак болып, мүйізденген кабыршактар кабаты аныкталмайды. Әдетте, май бездері бол- майды. Эпителийдің астында орналаскан борпылдак талшыкты дәнекер тін эпителийге ене түсіп, кұрамыкда көптеген кылтамырлары болатын, өте биік бүртікшелерді күрайды. Қылтамырларда айналымда жүрген кан эпителийден көрініп түрып, еріннің қызыл түсін калыптастырады. Бүртіктерде жүйкелік аяктамалар өте көп болады, сондыктан еріннің кызыл жиегіне өте сезімталдык тән болып келеді. Еріннің шырышты бөлігі көп кабатты жазык мүйізденбейтін эпителий- мен жабылған. Бірак, эпителийдін жоғарғы кабатының жасушаларында аздаған кератиннін түйіршіктерін табуға болады. Еріннін шырышты бөлігінің эпителийлік кабаты терілік бөліктегіден көрі көп калынырак болады. Шы рышты кабыкшаның меншікті табакшасы бұл жерде де бүртікшелер түзейді, бірак олар жанында орналаскан аралык бөліктің бүртікшелерінен аласалау болып келеді. Шырышты кабыкшанын бүлшык ет табакшасы болмайды, сондыктан меншікті табакша, айкын шекарасыз, тікелей көлденең-жолакты бұлшык етке түйісе жаткан, шырыш асты негізге ұласады. Шырыш асты негізде еріннін сілекей бездерінін (gll. labiates) секреторлык бөлімдері орналасады. Бездер едәуір ірі болып келеді, кейде көлемі бүршактын аумағына дейін жетеді. Күрылысы жағынан бүлар альвеолярлы-түтікшелі бездер болып келеді. Өндіретін өнімдерінін сипатына карай олар шырыш ты нәруызды бездерге жатады. Олардың шығару өзектері көпкабатты жазык мүйізденбейтін эпителиймен капталып, еріннің үстіне ашылады. Еріннің шырышты бөлігінің шырыш асты негізінде еріннің кызыл бөлігіне де таралатын, артериялар және аукымды көктамырлык өрім орналасады. Ұрт Ұрт сыртынан терімен, ал ішінен шырышты кабыкшамен капталған бұлшык еттен түратын күрылымдар. Ұрттын шырышты кабыкшасында үш аймакты ажыратады: үстінгі немесе максиллярлық (zona maxitlaris), астыңғы немесе мандибулярлық (zona rnandibularis), және ортаңғы немесе араіық (zona intermedia). Шырышты кабыкшада бүлшык ет табакшасы жок. Ұрттың максиллярлык және мандибулярлык аймактарының күрылысы еріннін шырышты бөлігінің кұрылысымен үксас болады. Эпителий бұл жерде көпкабатты жазык мүйізденбейтін болып келеді, ал шырышты кабыкшанын меншікті табакшасынын бүртікшелерінін көлемдері үлкен емес. Бүл аймактарда, күрамында көптеген урт бездері (gll. buccales) орналаскан, шы рыш асты негіз жаксы дамып жетілген. Олардын ішіндегі ірілеулері азу тістер 536 16-Тарау. Ас қорыту жүйесі (gll. то/ares ) аймағында аныкталады. Ауыз куысынан алыстаған сайын бездер тереңдей түседі, яғни үрттың бүлшык еттерінің ішінде, кейде тіпті олардың сыртында да орналасады. Ұрттың ортаңғы немесе аралык бөлігі ауыз езуінен басталып, астыңғы жактың тармағына дейін созылатын, ені шамамен 10 мм алып жаткан аймакты иемденеді. Эмбрионалдык кезенде және туғаннан кейін бір жылдың ішінде балада бүл аймакта еріннін аралык бөлігіндегідей эпителийлік бүрлер болады. Шырышты кабыкшаның меншікті табакшасының бүртікшелері, еріннің аралык бөлігіндегі тәрізді, үлкен көлемді болады. Сілекей бездері болмайды. Ұрттың аралык бөлігіне, еріннің аралык бөлігіндегідей, бірнеше редукцияланған бездердің болуы тән. Еріннің аралык бөлігі гәрізді, ұрттың аралык бөлігі де, эмбрионалдык бастамалардың бірііуінің барысында ауыз куысының калыптасуының нәтижесінде, тері мен ауыз куысының шырышты кабыкшасынын түйісетін аймағы болып табылады. Астында орналаскан тіндермен ұрттын шырышты кабыкшасы май шелінен кұралған шырыш асты негіз аркылы байланысады. Оның ішінде көптеген кан тамырлары және жүйкетер орналасады. Ұрттың бүлшык ет кабыкшасы үрттын бұлшык етінен түрады, оның арасында, секреторлык аяккы бөлімдері нәруызды-шырышты және таза шырышты болып келген, ұрттың сілекей бездері орнығады. жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|