Жолмаганбетова Маржан Аманбайқызы



Pdf көрінісі
бет28/35
Дата10.10.2022
өлшемі1,18 Mb.
#152433
түріЛекция
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35
Байланысты:
ekologiya zhane omir kauipsizdigi. zholmaganbetova m.a.

 Радиацияға қарсы қорғаныс

Алдымен халықты радиациялық қауіп жөнінде 
құлақтандыру керек; ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарын пайдалану туралы 
хабардар ету керек, радиактивті заттармен ластанған аймақтың тұрғындарын өздерін 
қалай ұстау керектігін мүмкіншілігінше түсіндіру қажет, радиацияның деңгейін 
анықтаудың маңызы зор, дозиметрлік бақылауды тұрақты жүргізу керек, су мен тамақты 
радиоактивті ластануға зерттеу жасау керек.

Химиялық қару
 
дегеніміз жалпылай улау заттарын қолданатын әскери қару. 
Химиялық улану заттарын жеткізу үшін зымырандар, бомбалар, снарядтар және т.с.с. 
құралдар пайдаланады. Улану заттары адамдарды, мал-жануарларды, тірі организмдерді, 
өзен-көлдерді, су қоймаларын, сол ошақ төңіректерін, егіндерді, өсімдіктерді жояды, 
қатты зақымдайды.
Бактериологиялық қарудың жарылыс ошағы.
Бактериологиялық (биологиялық) қару
 
деп терлеткі (потогенные) микроорганизмдерді, олардың шығаратын улары және 
жеткізетін құралдарының жиынтығын айтады. 
Бұл қарудің қауіптілігі – приборлардың жиынтығынан іздеп табудың қиындығы. Ал 
олардың әсерін анықтау үшін, сол қару қолданылған жерден, судан, ауадан заттар 
алынып, арнайы жабдықталған зертханада талдау жасап қана анықтауға болады. Оған көп 
уақыт кетеді, ол жаппай улану басталғанда әрбір минут, секунд қымбат. 
 Халықты қорғаудың негізгі әдістері мен жолдары. 
Ядролық қарудың ауа 
толқынының соққысынан, тек осы күшті есептеп салынған баспана немесе панахана 
(убежище) ғана сақтай алады. 
Жарықтық сәулеленуден кез келген жарық өткізбейтін бөгет қорғай алады: ағаштың 
көлеңкесі, үйдің тасасы.Жауын, тұман, қар оның әсерін азайтады. Жаз кезінде оның 
әсерінен өрт болуы ықтимал. 
Өткір радиация - әр түрлі нәрселерден өткенде гамма сәулелері әлсірейді, неғұрлым 
кедергі көп болса, соғырлым ол әлсірей береді. Мысалы, ашық траншея – 3 есе азайтады; 
жабық траншея – 7-10 есе азайтады; бір қабатты ағаш үй – 10-15 есе; Жер астындағы үй – 
7-15 есе (земляка), арнай дайындалған жер асты үйі – 400 есе; Көп қабатты үй подвалы – 
100-400 есе; арнай салынхан баспахана – 1000 есе; темір бетоннан салынған баспана, 
шахта, тау қуысы – түгел қорғайды еш зиянсыз. 
Радиоактивті ластану – жарылыс болған жердегі топырақ, шаң жоғары көтеріліп 
жетмен ыққа қарай жылжи береді де, жол бойы жерге түсіп ластайды. Ол 3 зонадан 
тұрады:

қауіпті зона; 

күшті ластанған зонасы; 


49 

аздау ластанған зонасы. 
Ластау мөлшеріне байланысты: 

жарылыс түрінен (бомбаның); 

оның күшінен (неше мегатонна); 

жарылыс болғаннан кейінгі өткен уақыттан; 

эпицентрден қашықтығынан; 

жер бетінің рельефінен (таулы, жазық дала т.с.) убежище), радиацияға қарсы 
панаханалар (РҚП) және қарапайым панаханалар жатады. 
Арнайы қорғану құрылымы бұл соғыс және бейбіт уақыттағы ядролық және 
химиялық қауіп қатерде пайдаланатын герметикалық қорғау құрылымы. Арнайы қорғану 
құрылымында паналайтын адамдар тері мен тыныс жолдарын қорғайтын құралдарды 
пайдаланбайды. Радиацияға қарсы панахана бұл адамдарды жедел сәуле мен радиоактивті 
заттар және биологиялық аэрозольдерден қорғайтын құрылым. Қарапайым панахана бұл 
жер қабатындағы саңлау, арық, траншея, арнайы қазылған үңгір (землянка). Бұларды 
жасауға көп уақыт кетпейді және оларда адамдар тиімді қорғана алады.
Қорғаныс құрылымдары қызметіне, орналасу уақытына, қорғану қасиетіне және
сиымдылығына байланысты топталады. 
Қызметіне байланысты қорғаныс құрылымы жалпы және арнайы болып бөлінеді. 
Жалпы қызметтегі қорғаныс құрылымы қаладағы халықты қорғау үшін, ал арнайы 
қызметтегі құрылымы басқару органдары қызметіндегі қызметкерлер, байланыс және 
хабарлау жүйелері және емдеу мекемелерінің қызметкерлерін олардың құралдарымен 
қоса қорғау үшін пайдаланады. Себебі бұл органдар тоқтаусыз жұмыс жасау керек. 
Көпшілікті қорғау құралдарына арнайы қорғану құрылымы орналасуы бойынша қосылып 
салынған және жеке тұрғызылған қорғану құрылымы болып бөлінеді. Қосылып салынған 
құрылымға ғимараттың подвалын жатқызуға болады. Бұл қорғаныс құрылымдардың 
ішінде кең тарағаны. Қорғану құрылымының жеке тұрғызылған түрі ғимараттан бөлек 
орналасады.
Тұрғызылу уақтысы бойынша алдын ала тұрғызылған және тез арада тұрғызылған 
болып келеді. Алдын ала тұрғызылған қорғаныс құрылымы жанбайтын құрылыс 
материалдарын пайдаланып салынған салынған тұрғылықты құрылым. Ал тез арда 
тұрғызылатын қорғаныс құрылымы қолдағы бар материалдармен төтенше жағдай 
туындағанда ғана тұрғызылатын құрылым. 
Қорғаныс қасиеті бойынша қорғану құрылымы (убежище) бірнеше топқа бөлінеді. 
Атап айтқанда қорғану мүмкіншіліктеріне, оның қабырғаларының конструкциясына және 
оның соққылы толқынының қысымының белгілі бір шамасына шыдамдылығына 
байланысты болуы.
Сиымдылығына байланысты олар кіші сиымды (600 адамға дейін), орта сиымды 
(600-2000 адамға дейін) және үлкен сиымды (2000 адамнан артық) болып бөлінеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет