Бас редактор Байжуманов М. К
жүктеу/скачать 9,41 Mb. Pdf көрінісі
|
pub2 167
| В статье приведены результаты исследований мясной продуктивности помесных
баранчиков, полученных от скрещивания маток казахской курдючной грубошерстной породы с баранами-производителями гемпширской породы, выращиваемых в крестьянском хозяйстве «Куат» Абайского раона Восточно-Казахстанской области. В контрольной группе масса мякоти в туше баранчиков составила 10,55 кг, выход мяса − 74,3 процента. Масса костей в туше − 3,65 кг, выход − 25,7% . В опытной группе масса мякоти в туше помесей составила 77,5%, выход костей 22,5%. Коэффициент мясности, определяющий степени мясности овец,отношением мякоти и костей в туше баранчиков был высокий (2,9 и 3,4). Ключевые слова: порода, помеси, мясная продуктивность, коэффициент мясности, туша, селекция. MEAT PRODUCTIVITY OF PUREBRED AND CROSSBRED RAMS Y. Kuanbayev, K. Nurzhanova The article presents the results of research on the meat productivity of crossbred rams obtained from crossing Queens of the Kazakh broad-tailed rough-haired breed with sheep-producers of the Hampshire breed, grown in the farm "Kuat" of the Abay Raon of the East Kazakhstan region. In the control group, the pulp mass in the lamb carcass was 10.55 kg, the meat yield was 74.3 percent. The mass of bones in the carcass is 3.65 kg, the yield is 25.7% . In the experimental group, the pulp mass in the carcass of crossbreeds was 77.5%, and the bone yield was 22.5%. The coefficient of meat content, which determines the degree of meat content of sheep, the ratio of flesh and bones in the carcass of sheep was high (2.9 and 3.4). Key words: breed, hybrids, meat efficiency, the coefficient of mesnosti, carcass, breeding. ISSN 1607-2774 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің хабаршысы № 4(92)2020 284 МРНТИ: 68.39.29 С.Т. Төлен, К.Х. Нуржанова, А.М. Заманбекова Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті СЕЛЕКЦИЯЛЫҚ БЕЛГІЛЕРДІҢ ТҰҚЫМ ҚУАЛАУЫ Аңдатпа: Бұл мақалада асыл тұқымды қазақтың ақбас малдарының генетика-селекциялық көрсеткіштерінің талдауы келтірілген. Белгілердің тұқым қуалау ерекшеліктерінің бөлігі жалпы әртүрлі болуларына байланысты тұқым қуалау коэффициенті атауына ие болды. Бұл көрсеткіштің мағынасы малдардың тобындағы белгілерін тұқым қуалау ерекшеліктерінің белгілері бойынша таңдау. Тұқым қуалаудың төменгі мағынасы керісінше малдарды топтап таңдағанда аз әсерін береді. Мал табынын жақсарту үшін белгілердің өзгергіштігі арқылы таңдау керек. Жас малдарды ерте жастарында жаппай орынды таңдағанда тірі салмақтарының қайталануы денелерінің салмақтары толық жетілгенге дейін қайталанып отырады. Түйін сөздер: қазақтың ақбас тұқымы, паратиптік факторлар, тұқым қуалау коэффициенті, фенотип, генотип, дисперсиялық талдау, өзгергіштік. Ғылыми жұмыс Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы, «Багратион-2» шаруа қожалығындағы қазақтың ақбас тұқымды малдарына жүргізілді. Зерттеу жұмысы жиналған мәлеметтердің көрсеткіштері және арнайы тәжірибелер істеу арқылы жүргізілген. Барлық көрсеткіштер статистикалық өңдеу арқылы анықталды [1]. Қарастырылған тақырыптың мақсатына байланыстық қорытындының сенімділігін бағалау үшін Стюдент, Пирсон, Снедокор және Фишер критерилері қолданылды. Сандық белгілерге генетикалық факторлардың әсер ету үлесін анықтау мақсатымен туыс жануарлар топтары арасындағы байланысты зерттеу С.Райт жұмыстарында басталып, кейін Р. Фишер, Д. Лаш, И. Лернер, Д. ізденістерінде ары қарай дамыған [2]. Орта жағдайы (паратиптік факторлар) тұрақты жағдайда генетикалық өзгергіштік қана селекциялық мағынаға ие болады. Олай болса, сандық белгілер бойынша популяцияны талдауда екі нәрсеге көңіл бөлінеді: Жалпы фенотиптік көрсеткішті оны құрайтын генотипті және сыртқы орта факторлары арқылы пайда болатын алуан түрліктерге ажырату және жалпы фенотиптік алуан түрліліктегі генотиптік алуан түрліліктің үлесін табу. Тұқым қуалау коэффициенті жоғары болса фенотипі бойынша селекцияның тиімділігі артады, ал оның мәні азайғанда ата-аналардың фенотиптері бойыеша ұрпақты сұрыптаудың нәтижесі марғымсыз болады. Тұқым қуалау коэффицентінің жаппай селекцияның тиімсіздігіне әкеледі [3]. Мұндай жағдайда асылдандыру жұмысы жеке сұрыптау мен жұптауда, аталық іздерді қолдануға және т.б. сүйенеді. Тұқым қуалау коэффицентін тікелей аныққтау мүмкін болмағандықтан оны туыс малдар тобынан алынған зерттелетін белгіні өңдеуде шығарылған корреляция немесе регресия коэффиценттері арқылы анықтайды. Қәзіргі кезде тұқым қуалау коэффицентін анықтау үшін дисперсиялық талдау әдістері жиі қолданылады. Диспериялық талдау әдісі тұқым қуалау коэффицентін анықтауда басқа мысалы r және R байланыстарына негізделген әдістерімен салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар. Тұқым қуалау коэффицентін туыстар арасындағы корреляция коэффиценті көмегімен есептеу популяцияның генетикалық құрылымы тұрақты болуы ондағы даралардың еркіндік шағылысуының және туыс жануарлар топтарының генотиптері арасындағы түзу сызықты байланыс байқалуын қажет етеді. Осылай болған жағдайда тұқым қуалау коэффицентін корреляция коэффиценті арқылы өрнектеуге болады. Бұдан бөлек ата-аналарымен олардың арасындағы корреляция коэффиценті 0,5 тен артық болмауы және белгілердің тұқым қуалауында аддитивтілік байқалуы қажеттілік. Алайда аталған қажеттіліктер әр кезде сақталмайды, нәтижесінде тұқым қуалау коэфицентінің мәні бірден асып, абсурттық шамаға ие болады немесе теріс мәнге айналады. Регрессия коэффициентін пайдалану тұқым қуалау коэффициентін дәлірек анықтауға мүмкіндік бергенімен,оның тиімді қолданылуы еркіндік шағылысудың сақталуын және белгінің тұқым қуалауына ата-аналық формалардың теңдей әсер етуін қажет етеді. Жоғарыда айтылған себептерге байланысты тұқым қуалау коэффициентін есептеу үшін дисперсиялық әдіс тиімді болып саналады. Дисперсиялық талдау үшін әдетте ISSN 1607-2774 Вестник Государственного университета имени Шакарима города Семей № 4(92) 2020 285 корреляциялық тор құрастырылып, әр түрлі ата-аналық формалардың ұрпақтарының белгілерінің әсерінің үлесін анықтайды. Кесте 1-де әртүрлі төрт бұқаның ұрпақтарының тірілей салмағының мәлеметтері бойынша белгінің тұқым қуалау коэффициентін дисперсиялық талдау анықтау жолы берілген. Қазақтың асыл тұқымды ақбас сиырларының салмағының генетикалық әсері немесе тұқым қуалау коэффиценті 0,30 тең болды. Айтылған тұжырым бірінші деңгейде сенімді. (P = 0,95). Малдарды фенотипі мен гентипі бойынша бағалағанда қоршаған ортаға байланысты белгілердің өзгергіштігі әрқашанда бірдей болмайды. Фенотиптері бойынша малдарды таңдағанда олардың көп мөлшерде өнімділіктері жоғарлайды, ал аз мөлшерде селекциялық белгілері келесі ұрпақтарына таралады. «Багратион-2» шаруа қожалығында сиырлардың салмақтарының тұқыл қуалау қасиеттері ұрпақтары ауысқан сайын жақсарып отырған. Әртүрлі жастағы сиырлардың орташа салмақтары 10,1-18,9 кг-ға өскен. Сонымен қоса қыздарының белгілерінің өзгергіштігі жоғарлаған. (Кесте 2). Кесте 1 – Қазақтың ақбас тұқымды сиырының салмаған анықтау үшін дисперсиялық талдау Көрсеткіштер Бұқалар Ʃ Залатник Пепел Воск Ветерок жүктеу/скачать 9,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|